Pawel Jasienica Reihenfolge der Bücher

Mści się nierozwiązana kwestia Rusi Kijowskiej. Wybucha powstanie, na którego czele stoi Chmielnicki z Kozakami. Krwawa ta wojna domowa, tysiące ofiar po jednej i po drugiej stronie. A król, bezradny i bezzębny, nie słucha nikogo wiedziony planami magnatów ruskich i litewskich. Donikąd to prowadzi. W granice wkracza Rosja, trzeba będzie oddać Smoleńsk, Kijów i Ukrainę Zadnieprzańską. Rok później będzie jeszcze gorzej. Potop szwedzki – najbardziej niszczycielski i śmiercionośny konflikt w historii Rzeczypospolitej wywołany nierealnymi mrzonkami i zapędami Wazów. Łamie się kraj, wyniszczony i ograbiony, zmęczony ciągłymi wojnami, które wydarzać się nie musiały. Nie ma już porządnego państwa, nie ma już porządnych sejmów, jest liberum veto, jest król i magnaci, nikt inny nie decyduje. I tylko na chwilę jaśniejsza gwiazda świeci w Wilanowie, ale i on nie da już rady uzdrowić Rzeczypospolitej. Idzie ku upadkowi… Dla każdego, kto choć odrobinę smakuje polską historię, zastanawia się, dlaczego losy potoczyły się tak, a nie inaczej – to doprawdy prawdziwa rozkosz zagłębić się w owe dywagacje światłego i mądrego autora, wybitnego znawcy polskiej historii, popłynąć z nim w wartki nurt wydarzeń tamtych czasów i przyjrzeć się procesom, które doprowadziły Polskę do miejsca, gdzie dziś się znajduje. Naprawdę znakomita intelektualna przygoda dla tych, którzy lubią zastanawiać się nad przeszłością.

Nie doczekał się potomków ostatni z Jagiellonów. Zygmunt August zakończył historię litewsko-polskiej dynastii. Została jedynie siostra Anna, ale powierzyć jej korony się nie zdecydowano. W ciągu niespełna roku spisano Pacta Conventa i wysłano propozycję pretendentowi. Przyjechał, koronę wziął i po roku uciekł. Panowie i sejm radzili, to do nich należał jeszcze głos decydujący, który już niedługo całkiem straci swoją wagę. Tym razem wybrali znakomicie, ale to niestety ostatni dobry wybór. Na kartach Rzeczpospolitej Obojga Narodów staje nad przed oczyma ogrom błędów, jakie poczynili nasi przodkowie; Paweł Jasienica punktuje je prawie wszystkie, przedstawiając niezbite dowody i fakty. Zaniechanie reform, z jednej strony fanatyzm, z drugiej zaś bezwład, brak strategicznych koncepcji, brak hierarchii potrzeb i brak politycznego słuchu Wazów zrujnowały dotychczasowy porządek i zepchnęły w ruinę myśl reformatorską i polityczną swoich czasów. Jeszcze siła była, ale nogi już gliniane

„…Autor umieszcza swe uwagi w szerokim kontekście dziejo¬wym wczesnego średniowiecza polskiego. Przytaczając fragmen¬ty kronik, ukazuje realia dawnej epoki, wydarzenia polityczne i przede wszystkim zwraca uwagę na ich znaczenie dla kształto¬wania się świadomości zbiorowej Polaków, na wartości ważne dla ich wspólnoty - wolność, niepodległość, przywiązanie do wła¬snej ziemi i własnej tradycji. Obszerny komentarz, jakim autor okrasił teksty (tłumaczone z łaciny przez znakomitych specjali¬stów), stanowi przyczynek do poznania i lepszego zrozumienia potrzeb naszego społeczeństwa także w tysiąc lat później. Cenimy pośród naszych wielkich rodaków Stanisława Konar¬skiego za to, że „ośmielił się być mądrym”. Paweł Jasienica „ośmielił się być odważnym”, pomagał przyswajać rodakom treści niemieszczące się w ówczesnym kanonie oficjalnej historii Polski. Pokazywał wydarzenia, które krzepiły serca ludzi w czasach nie¬woli, opowiadał się za tymi wartościami, które uważał za istot¬ne dla państwa, dla narodu. Nie był bowiem bezkrytycznym sprawozdawcą idei zawartych w owych trzech kronikach. Wyja¬śniał je, omawiał, nierzadko krytykował, często polemizował z ich autorami. Stawiał też pytania, które i dziś skłaniają do refleksji…” Profesor Henryk Samsonowicz

Przemijają Jagiellonowie na polskim tronie, umiera bezpotomnie ostatni męski potomek Zygmunta Starego i Bony – Zygmunt August. Przed szlachtą i magnaterią staje widmo bezkrólewia. Walezjusz decyduje się objąć polski tron, ale bardziej go kusi tron francuski. Przy drugim sejmie elekcyjnym w ciągu roku widać oznaki paniki. Na planie pojawia się książę Siedmiogrodu. To czas Anny, siostry Zygmunta Augusta, która przez ponad 50 lat swego życia stała w cieniu wielkich spraw królestwa. Czy zdała egzamin z panowania? Czy starczyło jej sił i energii, by Rzeczpospolitą prowadzić w czas zawieruchy?W książce Ostatnia z rodu przyglądamy się z bliska losom Anny Jagiellonki podpartym ogromną historyczną znajomością epoki Pawła Jasienicy. Dla każdego, kto choć odrobinę smakuje polską historię, zastanawia się, dlaczego losy potoczyły się tak, a nie inaczej - to doprawdy prawdziwa rozkosz – zagłębić się w owe dywagacje światłego i mądrego autora, wybitnego znawcy Polski Jagiellonów i popłynąć z nim w wartki nurt wydarzeń tamtych czasów oraz przyjrzeć się procesom, które doprowadziły Polskę do miejsca, gdzie dziś się znajduje. Naprawdę znakomita intelektualna przygoda dla tych, którzy lubią zastanawiać się nad przeszłością.

Dzieje agonii, część trzecia trylogii Rzeczpospolita Obojga Narod�w (opublikowana w 1972 roku), opisuje dramatyczne dla naszej historii lata 1696-1795, nasilający się proces upadku państwa prowadzący do tragicznego końca. Sprzyjało temu burzliwe panowanie Augusta II zwanego Mocnym (1697-1706, 1709-1733) i jego syna Augusta III (1733-1763) z saskiej dynastii Wettin�w, przeplecione kr�tkotrwałymi epizodami rząd�w Stanisława Leszczyńskiego (1704-1709 i 1733-1736). Wykorzystując prywatę magnat�w, bezsilność zrywanych sejm�w, Rosja skutecznie przeciwstawiła się pr�bom reform ustroju, stając się gwarantem istniejącej w Rzeczypospolitej sytuacji. Objęcie tronu przez Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795), rzecznika reform i wzmocnienia państwa, doprowadziło do wybuchu konfederacji barskiej (1768-1772), po kt�rym nastąpił pierwszy rozbi�r Rzeczypospolitej między Rosję, Prusy i Austrię. Dalsze dzieło wewnętrznej odbudowy kraju obaliły konfederacja targowicka (1792) i interwencja wojsk rosyjskich zakończona drugim rozbiorem Rzeczypospolitej. W ślad za klęską powstania kościuszkowskiego (1794) nastąpił trzeci rozbi�r i abdykacja kr�la (1795) oraz utrata państwowości na ponad stulecie. Według Pawła Jasienicy kraj zgubiły grzechy dawnej historii. Od wygaśnięcia Piast�w aż po dni Stanisława Augusta interesy władzy i narodu zbyt często wyglądały jak dwie linie rozbieżne, niekiedy znajdowały się w ostrym konflikcie

Calamitatis regnum, druga część trylogii ?Rzeczpospolita Obojga Narod�w? (opublikowana w 1967 roku), opowiada o burzliwych latach 1648-1696, znanych z kart powieści Sienkiewicza.Zakończone abdykacją panowanie syna Zygmunta III Wazy, Jana II Kazimierza (1648-1668), kt�ry zmagał się z wojną z Kozakami (powstanie Chmielnickiego), z Rosją i Szwecją (tzw. potop, 1655-1660), przyniosło wyniszczenie kraju, chaos w życiu politycznym, rozpanoszenie sobiepaństwa i anarchii, utratę terytori�w i osłabienie znaczenia Rzeczypospolitej. Po rządach Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669-1677), władcy nieudolnego i uległego wobec magnat�w, chwilowo tylko poprawiło sytuację wstąpienie na tron Jana III Sobieskiego, znakomitego wodza i przewidującego polityka, kt�ry starał się, z miernym skutkiem, wzmocnić władzę kr�lewską. Jasienica szczeg�lnie ceni tego ostatniego ? ?kr�la, kt�ry walczyć musiał z rodzimymi kr�lewiętami, lecz nie słuchał obcych ambasador�w. Gdyby losy umieściły indywidualność Jana III wśr�d bardziej sprzyjających okoliczności, może dziejom naszym przybyłby trzeci tytuł wielkiego mocarstwa?.Paweł Jasienica ? Leon Lech Beynar, ps. Jasienica (ur. 10 listopada 1909 roku w Symbirsku, zm. 19 sierpnia 1970 roku w Warszawie) ? polski pisarz historyczny, eseista i publicysta ?Tygodnika Powszechnego?. W czasie II wojny światowej oficer Armii Krajowej. W lipcu 1948 roku został aresztowany przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa i wypuszczony na wolność dzięki interwencji Bolesława Piaseckiego. Wstąpił do Stowarzyszenia Pax, z ramienia kt�rego w 1950 roku zarządzał stowarzyszeniem Caritas. Od grudnia 1959 roku jeden z wiceprezes�w Związku Literat�w Polskich. Był r�wnież wsp�łredaktorem ?Tygodnika Powszechnego? oraz działaczem i ostatnim prezesem Klubu Krzywego Koła (1962).

Część pierwsza trylogii Rzeczpospolita Obojga Narod�w (opublikowana w 1967 roku) obejmuje niespełna 80 lat naszych dziej�w, w tym pełną dramatyzmu historię kolejnych elekcji. Srebrny Wiek zaczyna opis okresu bezkr�lewia po bezpotomnej śmierci Zygmunta II Augusta (1572), kończącej rządy Jagiellon�w. Po kr�tkim epizodzie Henryka III Walezego (1573-1574), dziesięciolecie panowania Stefana Batorego (1576-1586) wypełniły pr�by naprawy i umocnienia władzy kr�lewskiej oraz wojny z Moskwą o Inflanty. Jego następca, Zygmunt III Waza (1587-1632) - mecenas sztuki, gorliwy katolik, zwalczający reformację - swymi pretensjami do tronu szwedzkiego doprowadził Rzeczypospolitą do długotrwałego konfliktu zbrojnego ze Szwecją; bez sukcesu zakończyła się pr�ba osiągnięcia tronu moskiewskiego (1609-1618), a także wojny z Turcją (Cecora 1620, Chocim 1621). Okres rząd�w jego syna, Władysława IV Wazy (1632-1648), Jasienica określa jako babie lato Rzeczypospolitej. Politykę dynastyczną Waz�w ocenia negatywnie: Katastrofę przyniosły doktryny i ambicje ludzi, kt�rzy [...] tylko z tytułu prawa, lecz nie sercem, byli kr�lami Polski, wielkimi książętami Litwy i Rusi. Paweł Jasienica - Leon Lech Beynar, ps. Jasienica (ur. 10 listopada 1909 roku w Symbirsku, zm. 19 sierpnia 1970 roku w Warszawie) - polski pisarz historyczny, eseista i publicysta Tygodnika Powszechnego. W czasie II wojny światowej oficer Armii Krajowej. W lipcu 1948 roku został aresztowany przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa i wypuszczony na wolność dzięki interwencji Bolesława Piaseckiego. Wstąpił do Stowarzyszenia Pax, z ramienia kt�rego w 1950 roku zarządzał stowarzyszeniem Caritas. Od grudnia 1959 roku jeden z wiceprezes�w Związku Literat�w Polskich. Był r�wnież wsp�łredaktorem Tygodnika Powszechnego oraz działaczem i ostatnim prezesem Klubu Krzywego Koła (1962).

Relacja-reportaż z sześciotygodniowej podróży pisarza po Chinach z 1956 roku to jedna z najciekawszych, a zarazem niemal zapomnianych książek Pawła Jasienicy. Choć niedoceniony przez krytykę, Kraj nad Jangcy stanowił istotne uzupełnienie skąpej literatury na temat intensywnie rozwijającego się kraju, w którym Jasienica już wówczas zobaczył jedną z przyszłych światowych potęg. W swoim opisie skupia się jednak nie tyle na obrazie chińskiej gospodarki, ile na życiu codziennym, w sugestywnych migawkach ukazując chłopów, studentów, mieszkańców wielkich miast, zabytki architektury, kurorty dla prominentów i spółdzielnie produkcyjne. Zagląda na dworzec, by pokazać kolejkę karnie czekającą na wejście do pociągu, do Instytutu Mniejszości Narodowych w Wuhanie i do świątyni, w której widnieje portret Mao Tse-tunga. Zwykle ogranicza się do obserwacji uzupełnionych własną refleksją, unika wykładów i ryzykownych uogólnień. Żywo polemizuje z wcześniejszą o siedem wieków relacją Marca Polo; wobecegzotycznej kultury jest pełen ciekawości i szacunku, ale i dystansu. W tej skromnie zakrojonej książce udaje mu się pomieścić niezwykłe bogactwo wiedzy i spostrzeżeń, które z pewnością mogą pomóc w rozumieniu także współczesnych Chin. Paweł Jasienica Właśc. Leon Lech Beynar (1909–1970), odznaczony pośmiertnie w 2007 roku Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski – historyk, eseista, publicysta; autor słynnej syntezy dziejów Polski przedrozbiorowej (Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Rzeczpospolita Obojga Narodów). Uczestnik kampanii wrześniowej, oficer Armii Krajowej; po wojnie represjonowany. Od 1959 roku wiceprezes ZLP; ostatni prezes Klubu Krzywego Koła (1962). W 1964 jako jeden z 34 intelektualistów podpisał protest przeciwko polityce kulturalnej władz PRL. Od 1966 wiceprezes polskiego PEN Clubu. W 1968 wystąpił w obronie represjonowanych studentów, co spowodowało zakaz publikacji jego prac.

Pamiętnik Pawła Jasienicy jest jego ostatnim, niestety nieukończonym, przesłaniem do czytelników. Pisany był od 5 stycznia 1970 r., już w okresie rozwijającej się, choć jeszcze utajonej ciężkiej choroby autora, która miała po ośmiu miesiącach spowodować jego przedwczesny zgon. Najcenniejsze karty tej pracy to wspomnienia z carskiej Rosji, gdzie Lech Beynar urodził się i wychowywał do dziewiątego roku życia, i z życia akademickiego w Wilnie, od 1928 roku, widzianego oczami inteligentnego i myślącego studenta historii Uniwersytetu Stefana Batorego. Z wnikliwą szczerością mówi tu Jasienica o wielu znaczących potem a nawet sławnych (Miłosz) ludziach, ale także i o tych, którzy nie najlepiej zapisali się w pamięci Polaków (Stefan Jędrychowski czy krwawy prokurator Zarako-Zarakowski). Nieukończony Pamiętnik pozostanie ważnym esejem historycznym, wpisującym się dobrze w zamiar autora czynnego uczestnictwa w sporach na temat dziejów narodu.

Czy Rzeczpospolita upadła przez polskie warcholstwo? Paweł Jasienica o przyczynach rozbiorów i polskim charakterze narodowym. Czy warcholstwo i skłonność do anarchii to część polskiego charakteru narodowego? W wydanym pośmiertnie zbiorze esejów Paweł Jasienica polemizuje z tym stereotypem, podtrzymywanym między innymi przez powieści Sienkiewicza. Analizując dzieje Rzeczpospolitej od XVI wieku i przyczyny jej upadku, dowodzi, że „Nieprawdą jest, że Polacy nie umieją korzystać z wolności, prawdą jest natomiast, że wielu Polaków lubi nadużywać władzy”. Jego zdaniem warstwą anarchizującą była manipulująca szlachtą magnateria, niższe warstwy natomiast posiadały silnie rozwinięty instynkt państwowy. Wiele miejsca poświęca kontrreformacji, uznając ją za jedną z głównych destrukcyjnych sił, obok egoizmu, prywaty, żądzy władzy i przywilejów. Jego znakomicie napisana, pełna pasji książka to imponujący erudycją obraz ostatnich dwóch wieków Rzeczpospolitej i przyczynek do wciąż aktualnej dyskusji o polskim charakterze narodowym.