Szwajkowska Elżbieta Bücher

Każdy zna rymowanki: Idzie rak nieborak, Tu sroczka kaszkę warzyła czy Idzie kominiarz po drabinie. Takie zabawy przygotowują dziecko do komunikacji werbalnej i słuchania ze zrozumieniem, kształtują poczucie rytmu i rymu, przybliżają dziecku nazwy części ciała i budują świadomość jego schematu. Wdrażają do liczenia i poznawania liczebników, czasowników i innych części mowy. Z uwagi na walory i wartość edukacyjną takich zabaw, postanowiliśmy zaproponować nowe zabawy i wierszyki, które powiększą istniejący już kanon. Wzbogacą one proces budowania więzi i relacji z dzieckiem oraz przysporzą wiele radości dzieciom i rodzicom. Atuty: zabawne, rymowane teksty, autorzy dobrze znani i lubiani, modny temat wśród rodziców młodszych dzieci, czyli dziecięce masażyki i zabawy sensomotoryczne, piękne ilustracje, bardzo przyjazne, dostosowane do najmłodszego odbiorcy.

W książeczce znajduje się zbiór zagadek, których celem jest wprowadzenie dziecka w świat liter. Rymowane zagadki zawierają proste opisy kształtów liter. Zadaniem dziecka jest wskazanie właściwej odpowiedzi. Ćwiczenia takie wzbogacają słownictwo dziecka, a także przyczyniają się do rozwijania orientacji przestrzennej i spostrzegawczości. W zbiorze – oprócz liter obecnych w polskim alfabecie – uwzględniono też trzy litery alfabetu łacińskiego: X, V i Q, które coraz częściej spotyka się w nazwach pospolitych lub własnych bądź skrótach zapożyczonych z innych języków (np. taxi, vat, VIP, Vision Express, volvo, quiz, Quo vadis). Litery diakrytyzowane, czyli litery Ą, Ę, Ć, Ń, Ó, Ś, Ź, Ż, V, przedstawiono w postaci nieco innych zagadek. Odpowiedzią są prawidłowe nazwy liter: Ą, Ę, Ć [će], Ń [eń], Ó, Ś [eś], Ź [ziet], Ż [żet], które w wierszykach zapisano w taki sposób, aby je wyróżnić i jednocześnie ułatwić ich czytanie. Zbiorek zawiera też zagadki dotyczące dwuznaków: CH, CZ, DZ, DŹ, DŻ, RZ, SZ. Zagadki te należy rozwiązywać, wymawiając głoski, które dwuznaki reprezentują.

Każda rymowanka znajdująca się w tym zbiorze i zamieszczona obok niej ilustracja stanowią całość i mają na celu wzbogacenie słownictwa dziecka. Krótkie, nienużące dziecka utwory zostały celowo tak napisane, żeby znalazło się w nich jak najwięcej sformułowań i określeń, których znaczenie trudne jest do wyjaśnienia za pomocą słowa. Znacznie łatwiej je wytłumaczyć, wskazując odpowiedni element lub szczegół na rysunku wykonanym na podstawie tekstu. Taki sposób powiązania krótkich rymowanek z obrazkami – skłaniający dziecko do uważnego przyglądania się ilustracji w celu odnalezienia na niej opisanych cech czy szczegółów – stanowi raczej rzadkość w wydawnictwach edukacyjnych dla dzieci. Każdy zestaw – rymowanka i ilustracja – uzupełniony jest uwagami skierowanymi do rodzica, które pomogą wzbogacić kontekst poznawania przez dziecko nowych słów i wyrażeń. Oprócz słuchania rymowanek i oglądania obrazków dziecko wykonuje także proste zadania, na przykład odszukuje i wskazuje na ilustracjach określone elementy, robi miny, wykonuje gesty i proste zabawy ruchowe, wydaje dźwięki naśladujące opisany przedmiot, czynność lub cechę. W niektórych przypadkach aby lepiej zrozumieć znaczenie nowego wyrazu, wraz z rodzicem szuka w najbliższym otoczeniu przykładów rzeczy i sytuacji podobnych do opisanych w rymowankach. Gdy dziecko zrozumie zastosowaną konwencję, w czasie słuchania rymowanki będzie uważniej i wnikliwiej analizować rysunek, próbując znaleźć wyjaśnienie dla nieznanych jeszcze określeń.

Ilustrowane zagadki przeznaczone są dla dzieci w wieku 3–5 lat. Na każdej stronie znajduje się krótka rymowanka oraz kolorowa ilustracja przedstawiająca dany przedmiot pozbawiony jakiegoś elementu. Zadaniem malucha jest nazwanie brakującego szczegółu oraz określenie, gdzie powinien się znajdować, by przedmiot spełniał swoją funkcję. Dzięki tym łamigłówkom dziecko ćwiczy spostrzeganie wzrokowe, doskonali koncentrację uwagi i umiejętność myślenia operacyjnego, zapamiętuje nowe nazwy, a przy tym przyjemnie spędza czas. Zagadki mogą służyć nie tylko do treningu umysłu dla najmłodszych, ale można potraktować je także jako okazję do wzbogacania słownictwa przez starsze dzieci. Bowiem rozwiązując łamigłówki, nie wystarczy jedynie wskazać brakujący element, ale ważne jest także to, by poprawnie go nazwać. Oprócz prostych nazw pojawiają się także nieco trudniejsze lub rzadziej używane, jak lufcik w oknie czy cięciwa łuku.

Zbiór wierszyków w przyjemny i zrozumiały sposób opisuje zasady panujące na drodze. Rymowanki nie tylko uczą prawidłowego zachowania, ale także potępiają nieprzepisowe i niekulturalne postępowanie. Uświadamiają dzieciom, jakie sytuacje mogą być groźne i niebezpieczne. Lektura wprowadzi maluchy w świat ruchu drogowego, przy okazji przypominając jego zasady dorosłym. Wierszyki dodatkowo przedstawione są w formie barwnych i zabawnych ilustracji Wojciecha Górskiego, które zachwycą każde dziecko.

W książce znajduje się zbiór rymowanek przeznaczonych do ćwiczeń logopedycznych. Umieszczono tu po 60 wierszyków dla każdego szeregu głosek: syczącego (s, z, c, dz), szumiącego (sz, ż/rz, cz, dż) i ciszącego (ś, ć, ź, dź) oraz 100 utworów zawierających wyrazy z głoskami ze wszystkich trzech szeregów. W rymowankach poświęconych danemu szeregowi nie występują żadne głoski z pozostałych szeregów. Opracowaniu rymowanek przyświecały dodatkowe założenia: Wszystkie rymowanki mają jednolitą formę: posiadają jednakową liczbę wersów i oparte są o ten sam schemat rytmiczny, co ułatwia czytanie i sprzyja skupieniu się na właściwej wymowie. Czytanie rymowanek ćwiczy poczucie rytmu, a rytmiczna przewidywalność zachęca dziecko do poznawania kolejnych wierszyków. Każdy z utworów zawiera krótkie, mniej lub bardziej sensowne, ale określone przesłanie lub historyjkę, co również powinno zachęcać do czytania. W rymowankach wykorzystane są często słowa, z którymi dziecko raczej nie spotyka się w codziennych rozmowach z rówieśnikami, a umieszczenie tych wyrazów w określonym kontekście pomaga dziecku przyswoić ich znaczenie i wzbogaca jego słownictwo.

Celem książeczki jest przybliżenie dzieciom zagadnienia emocji i stanów emocjonalnych w atrakcyjnej, interaktywnej formie. Polega ona na czytaniu dziecku rymowanek i jednoczesnym aktywnym oglądaniu oraz interpretowaniu przez malucha związanych z nimi ilustracji. Może to stanowić dobry wstęp do rozmowy z dzieckiem na temat poszczególnych emocji, a także ich źródeł i przejawów. Niedokończone rysunki twarzy powinny zachęcić dziecko do podejmowania prób samodzielnego, graficznego zobrazowania przejawów emocji wyrażanych mimiką.

Celem zbioru wierszy jest ułatwienie zrozumienia wybranych związków frazeologicznych poprzez umieszczenie ich w przykładowym, często satyrycznym kontekście sytuacyjnym. Rymowana forma tekstów pomaga w skupieniu uwagi czytelnika, przez co sprzyja zapamiętaniu kontekstu użycia frazeologizmu i przybliża do pełniejszego zrozumienia jego znaczenia. Część związków frazeologicznych została również zilustrowana satyrycznymi rysunkami ukazującymi nieco inne ujęcie i okoliczności użycia danego frazeologizmu. Lektura zbioru rymowanek wymaga pewnej dojrzałości językowej i życiowej, dlatego jest on przeznaczony dla starszych dzieci, chociaż w indywidualnych przypadkach nic nie stoi na przeszkodzie, żeby wybranymi wierszykami zainteresować również młodszych czytelników.