Karol Modzelewski Bücher

Polnische Erfahrungen. Herausgegeben und übersetzt von Hartmut Kühn. Erweiterte und überarbeitete Fassung der polnischen Erstausgabe. „Ich entledige mich meiner Solidarnosc-Biografie nicht. Wenn ich jedoch das Finale betrachte, das bekanntlich ein Werk krönt, glaube ich Grund zu haben, mich zu schämen.“ (der Autor)

Die Oskar-Halecki-Vorlesung 2014 des Leibniz-Instituts für Geschichte und Kultur des östlichen Europa (GWZO) widmet sich dem politischen und erinnerungskulturellen Vermächtnis der Gewerkschaft Solidarnosc in Polen. Der neoliberale Transformationskurs von führenden Mitgliedern der Solidarnosc der 1990er Jahre wird den ursprünglichen politischen und gesellschaftlichen Zielsetzungen der oppositionellen Massenbewegung von 1980–1981 gegenübergestellt. Der Text ist ein starkes Plädoyer für soziale Gerechtigkeit und dokumentiert die zeithistorische Perspektive eines der Vorkämpfer der politischen Opposition gegen die Polnische Vereinigte Arbeiterpartei und späteren Kritikers des nach der Wende eingeschlagenen Reformwegs.

Die Ursprünge der europäischen Kultur werden oft auf die antike Zivilisation des Mittelmeerraumes und den lateinisch-christlichen Kulturkreis zurückgeführt. Die griechisch-römische Wahrnehmung des barbaricum hat jedoch lange nachgewirkt. Dieses Weltbild erstreckte sich vom keltischen Irland über den schottischen und skandinavischen Norden bis zu den baltisch-ostslavisch-finnougrischen Wald- und Steppengebieten und umfasste die germanischen und slavischen Gemeinschaften östlich und nördlich von Rhein und Donau, aus denen im frühen und hohen Mittelalter die territorial-politischen Grundlagen des heutigen Mitteleuropa entstanden. Die grundlegende These besagt, dass die Kultur Europas auch vielfältige „barbarische“ Wurzeln hat und dass das „barbarische Europa“ einen wesentlichen Beitrag zur Ausbildung und Gestaltung Europas geleistet hat. Diese innovative Studie untersucht die Strukturen und den Wandel der sozialen Ordnung der „barbarischen“ Völker, insbesondere der mitteleuropäischen Germanen und Westslaven, unter Einbeziehung skandinavischer und ostslavischer Verhältnisse. Die Analyse erstreckt sich chronologisch über mehr als ein Jahrtausend und umfasst Schriftquellen von Caesars „Commentarii de bello Gallico“ bis zu hochmittelalterlichen Chroniken. Modzelewski verbindet detaillierte Quellenarbeit mit verallgemeinernden Modellbildungen, was zu einer beeindruckenden Synthese führt.

European culture has been greatly influenced by the Christian Church and Greek and Roman culture. However, the peoples of Europe’s remote past, whom the Greeks, Romans, and their medieval heirs called the «barbarians», also left their mark. Closely examining ancient and medieval narratives and the codifications of laws, this thoughtfully conducted comparative study sheds light on the illiterate societies of the early Germanic and Slavic peoples. The picture that emerges is one of communities built on kinship, neighborly, and tribal relations, where decision making, judgement, and punishment were carried out collectively, and the distinction between the sacred and profane was unknown.

Karol Modzelewski's memoir offers a profound exploration of his life as a prominent Polish dissident, intertwining personal experiences with a critical examination of Poland's political landscape over the past fifty years. Through his candid reflections, he evaluates the complexities and shortcomings of the nation's shift to democracy, providing readers with an insightful perspective on both his journey and the broader socio-political context of Poland.

Politická autobiografie profesora Karola Modzelewského, významného odpůrce polského komunismu a tiskového mluvčího Solidarity, získala v roce 2013 několik prestižních literárních ocenění, včetně ceny za nejlepší historickou knihu. Jeho paměti pokrývají téměř padesát let polské historie a zahrnují kritiku postkomunistických aspektů. Modzelewski, který strávil osm a půl roku ve vězení, přináší unikátní pohled na události, jichž byl přímým svědkem a aktérem. Jeho názory jsou provokativní a mohou vyvolávat nesouhlas, avšak jeho poctivost a zajímavý způsob vyprávění jsou nesporné. V češtině chybí autobiografie s tak hlubokým vhledem. Petr Pithart v doslovu zdůrazňuje, že pohled na středoevropské dějiny pouze „národníma“ očima brání porozumění jejich komplexnosti a souvislostem, což je klíčové pro dnešní a budoucí reflexi. Modzelewski v úvodu cituje Majakovského a přirovnává revoluci k divokému mustangovi, kterého nelze plně ovládnout, což metaforicky vyjadřuje jeho vlastní životní zkušenost.

Wspomnienia wybitnego historyka mediewisty, działacza politycznego, jednego z grona najbardziej znanych opozycjonistów z czasów Polski socjalistycznej. Książka ukazuje dzieje rodziny i losy jego samego na tle historii politycznej Polski od lat czterdziestych XX wieku po chwilę obecną. Opowiedziana z troską o szczegóły historyczne ukazuje postawy opozycjonistów z lat sześćdziesiątych, z czasu „Solidarności” i okresu przemian ustrojowych w naszym kraju, zwraca uwagę na wielość koncepcji i różnorodność dróg dojścia do pełnej demokratyzacji życia politycznego w Polsce od prób naprawiania systemu socjalistycznego aż po zupełne odejście od jego założeń. Napisana czystym, precyzyjnym językiem historia jest dokumentem o kolosalnym znaczeniu dla zrozumienia dziejów Polski w drugiej połowie dwudziestego wieku.

Kiedy mówimy o korzeniach cywilizacji europejskiej, kojarzymy je przede wszystkim z kulturą klasyczną. Warto jednak pamiętać, że i ona nie była jednorodna. Składała się na nią kultura rzymska i grecka, a także hellenistyczna, która do źródeł naszej cywilizacji wniosła elementy despotycznych tradycji starożytnego Wschodu. Ale na oblicze Europy wpłynęło również dziedzictwo ludów spoza śródziemnomorskiego kręgu kulturowego, żyjących poza granicami starożytnej Grecji i Rzymu: na wschód od Renu, na północ od Alp i za Dunajem. Rzymianie określali te krainy wspólna nazwą 'barbaricum'. Barbarzyńskie ludy: Celtowie, Germanie, Słowianie, ludy ugrofińskie wchodziły w orbitę śródziemnomorskiej cywilizacji stopniowo i w rozmaitych okolicznościach historycznych, co wpływało na rezultaty wzajemnego oddziaływania tradycyjnych kultur plemiennych i kultury klasycznej. Rozpatrując zatem rodowód dzisiejszej cywilizacji europejskiej, trzeba mieć na uwadze także owe barbarzyńskie korzenie – i o nich właśnie jest ta książka.

Zbiór 21 studiów autorstwa profesora Karola Modzelewskiego, wybitnego mediewisty o światowej renomie, który przez większą część swojego życia zawodowego jest związany z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Prezentowany wybór obejmuje teksty autora opublikowane w periodykach naukowych i wydawnictwach zbiorowych w latach 1961-2010. Stanowi znakomite uzupełnienie trzech fundamentalnych dla współczesnej mediewistyki polskiej i światowej monografii naukowych profesora Modzelewskiego, z których ostatnia wydana w 2004 roku Barbarzyńska Europa doczekała się już siedmiu wydań obcojęzycznych. W publikacji znajdziemy odpowiedzi m.in. na pytania: Jak zorganizowane było społeczeństwo i system jego eksploatacji przez władzę książęcą w monarchii Piastów? Jakie więzi grupowe, normy prawne i zasady współżycia społecznego organizowały społeczeństwa Europy po upadku Imperium Rzymskiego? Artykuły dotyczą organizacji społeczeństwa i systemu jego eksploatacji przez władzę książęcą w monarchii Piastów oraz więzi grupowych, norm prawnych i zasad współżycia społecznego w innych krajach średniowiecznej Europy. Teksty pochodzą z czasopism naukowych i wydawnictw zbiorowych opublikowanych w latach 19612010 i stanowią znakomite uzupełnienie trzech fundamentalnych dla współczesnej mediewistyki polskiej i światowej monografii naukowych profesora Modzelewskiego: Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego: XXIII wiek (Ossolineum, 1975), Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej (Ossolineum, 1987) i Barbarzyńska Europa (Iskry, 2004). Ta ostatnia doczekała się już siedmiu wydań obcojęzycznych.