Książka Piotra Jakuba Fereńskiego to studium lokujące się na styku kilku
dyscyplin naukowych — nie tylko antropologii kulturowej, ale także
kulturoznawstwa, historiografii oraz filozofii i socjologii wiedzy. Dotyczy
ona złożonego, wieloaspektowego procesu powstawania idei. Jej autor odsłania
historyczne źródła relatywizmu kulturowego, doszukując się ich zarówno w
biografii ojca założyciela amerykańskiej antropologii, Franza Boasa, czy
tradycji naukowej, w jakiej formowały się jego poglądy, jak i w zaproponowanej
przez niego metodologii badań, w uwarunkowaniach dziejowych i sytuacji
społeczno-politycznej Niemiec i Stanów Zjednoczonych Ameryki. Przygląda się
też dokonaniom kontynuatorów dzieła Boasa i zastanawia nad aktualnością tego
sposobu myślenia.
... Jeśli chodzi o przedstawioną w niniejszej książce historię instytucji
naukowej czyli Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego mamy do
czynienia ze wszystkimi trzema wymienionymi wyżej trybami narracji.
Przedmiotem rozmów stają się przeżycia związane z wspólną pracą osadzoną w
realiach funkcjonowania peerelowskiego systemu władzy i kontroli oraz
ówczesnych metod zarządzania placówkami naukowo-dydaktycznymi. Tym jednak, co
w głównej mierze buduje prezentowaną opowieść, pozostają postaci tworzące ową
jednostkę... Ze Wstępu
Materie kultury. Heteronomie życia mieszkańców współczesnych miast W swej
najnowszej książce Piotr Jakub Fereński ukazuje relacje zachodzące pomiędzy
kulturą, miastem i życiem jego mieszkańców. Autor proponuje specyficzny sposób
czytania nakładających się na siebie w przestrzeni miejskiej kodów. Stara się
pokazać, jak można interpretować zawarte w niej przekazy i znaczenia.
Interesuje go zarówno to, co materialne, namacalne, bezpośrednio obserwowalne,
jak i to, co niewidzialne, ukryte, a co zarazem stanowi klucz do zrozumienia
sposobów myślenia i zachowań ludzi. Z jednej strony istotne okazują się
wartości (estetyczne, artystyczne, etyczne), z drugiej zaś kapitał i praktyki
władzy. Fereński zabiera czytelnika w podróż po różnych kontynentach pisze
zarówno o Wrocławiu czy Wiedniu, jak i o Braslii, Limie, Detroit, Petersburgu,
Nowokuźniecku i Tomsku. Pytając o heteronomie życia w mieście, rozważa kwestie
związane z rozwojem cywilizacyjnym, ze znaczeniem architektury, z religią, z
ideologią, z polityką, z globalnością, z przeobrażeniami społeczno-
ekonomicznymi, z uwarunkowaniami geograficznymi. Najważniejsza wciąż jednak
pozostaje kultura... Wśród wielu prac podejmujących tematykę miasta książka
Piotra J. Fereńskiego zajmuje szczególne miejsce. Wyznacza je oryginalna
kulturoznawcza perspektywa bazującą na zorientowanej na wartości koncepcji
kultury S. Pietraszki, ale też integrująca wiele odmiennych punktów widzenia w
tym m. in. Lefebvra, Ortegi y Gasseta czy Bourdieu. Wyposażony w takie
narzędzia metodologiczne autor zabiera nas w podróż do miast położonych na
trzech kontynentach, barwnie ukazując procesy, dzięki którym miasta te stawały
się bastionami modernizmu. Polski Wrocław przenikający się z niemieckim
Breslau, Wiedeń, Petersburg i syberyjskie Kemerowo, a wreszcie Detroit są
świadkami chwały, upadku, a często ponownego odnowienia modernistycznej wizji
nie tyle miasta, co całej w nim żyjącej i tworzącej go wspólnoty. Książka jest
dygresyjna w najlepszym sensie tego słowa. Autor nie stroni od odniesień do
sztuki, literatury, polityki, co sprawia, że przed czytelnikiem otwierają się
nowe horyzonty poznawcze. Być może w naszych czasach mozaikowa budowa narracji
to jedyny sposób, by powiedzieć coś ciekawego. Niemniej ani na chwilę nie gubi
się główny wątek pracy, poszukiwanie odpowiedzi na najważniejsze pytania
dotyczące kulturowego sensu nowoczesności, dla której życie miejskie jest
jednocześnie fundamentem i konstytuującym obrazem. Prof. dr hab. Leszek
Koczanowicz Piotr J. Fereński kulturoznawca i historyk idei, zatrudniony w
Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego. Prowadzi też zajęcia na
wrocławskiej ASP. Autor blisko 110 publikacji z zakresu teorii i filozofii
kultury, historii nauki, kultury wizualnej i studiów miejskich. Jest krytykiem
sztuki oraz kuratorem wystaw. Współredaguje czasopismo naukowe M. Journal of
Visual Semiotics i internetowy periodyk Kultura-Historia-Globalizacja.
Współpracuje również z pismem artystycznym Format. Jest członkiem PTK i
Stowarzyszenia PAKT. Zrealizował wiele projektów naukowych, społecznych i
artystycznych. Prowadzi badania w Polsce, Rosji, na Ukrainie, a także w
krajach Ameryki Południowej i Północnej (w Brazylii, Chile, Peru, USA).
Interesują go związki pomiędzy estetyką i etyką a klasowością w aspekcie
politycznych i ekonomicznych sporów o kształt współczesnych miast. Analizuje
też utopijne koncepcje przestrzeni miejskiej. Obecnie bada strategie radzenia
sobie z pamięcią o okresie dwudziestowiecznych dyktatur w Chile, Hiszpanii, na
Węgrzech oraz na Ukrainie. Prace dotyczą form upamiętniania przeszłości w
przestrzeni publicznej.
