Zubrzycki Jan Bücher

Styl zygmuntowski jest jedną z kilku prac Zubrzyckiego poświęconych własnościom polskiej architektury na przestrzeni wieków. Za przesłanki do wyodrębnieia takiego etapu w sztuce autor uważa fakt zaszczepienia w wyjątkowy sposób przez ostatnich Jagiellonów – Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta – włoskiej architektury epoki odrodzenia. Zakorzeniony w Polsce renesans włoski został wzbogacony o rodzime pierwiastki tworząc zupełnie nowy i odrębny styl. Po drugie odrodzenie w Polsce stanowiło jednolity nurt do czasów kolejnego króla Zygmunta – III Wazy. Przez fakt zaistnienia wielu cech wskazujących na istotne różnice między renesansem europejskim a polskim, Zubrzycki postuluje dookreślenie tego okresu jako stylu zygmuntowskiego. Swoje rozważania na temat sztuki architektonicznej rozpoczyna od pojawienia się nowych tendencji w sztuce jako takiej, zwłaszcza w odniesieniu do literatury. Pracę jak zwykle ozdabia setkami rycin, planów i fotografii przedstawiających niezwykłe zabytki, z których wielu, po dwóch wojnach światowych, nie możemy już podziwiać.

Styl nadwiślański profesora Jana Zubrzyckiego to obszerne opracowanie poświęcone rodzimej, polskiej sztuce architektonicznej. Autor zwraca uwagę na zbytni zachwyt nad wzorcami zachodnimi podczas, gdy własne pole sztuki pozostawia wiele miejsca do popisu, wykazuje wiele cech odrębności i piekną historię. Wiele miejsca poświęca symbolice w sztuce budowlanej oraz zagłębia się w przesłanki skłaniające do wyodrębnienia stylu nadwiślańskiego. Pracę okrasza ponad dwieście zapierających dech rycin i starych fotografii ukazujących szczegółowo rozplanowanie budowli, ich frontony, fasady i misterne detale wykończenia.

Zubrzycki, wielki propagator polskiej sztuki architektonicznej, w niniejszej pracy postanawia wziąć w obronę historię naszego budownictwa i stanąć w opozycji do wielu badaczy twierdzących, jakoby polska architektura powstawała we wzorach włoskich lub niemieckich, które z kolei wywodzą się z wzorców rzymskich i celtyckich. Zubrzyckiego martwi fakt, że nasze rodzime osiągnięcia na polu architektury są przypisywane obcym wpływom i ich znaczenie jest w dużym stopniu umniejszane. Początki polskiego budownictwa uznawane są za znacznie późniejsze, niż faktyczny czas jego powstawania. Ubolewa Zubrzycki nad powszechnie propagowanym twierdzeniem, jakoby polska architektura wywodziła się dopiero z czasów króla Kazimierza, co w znacznym stopniu wpływa na pogląd o zacofaniu Polaków w tej płaszczyźnie. Podręcznik zdobi ponad 120 rycin przedstawiających plany zabytkowych budowli, głównie sakralnych, na podstawie których autor dowodzi swoich przekonań.

Jan Sas-Zubrzycki jest twórcą serii publikacji poświęconych historii architekury i stylów budowlanych. Pierwsza z serii prac odnosi się do stylu starochrześcijańskiego. W swoim wykładzie Zubrzycki wprowadza czytelnika w okoliczności historyczne, w jakim styl powstawał. Analizuje zachowane zabytki i wskaźniki odrębności stylu. W tekście znajdują się rysunki, ozdobne inicjały i obramowania strony. Dziełko jest też wyjątkowe z uwagi na to, że jest kopia odręcznego, kaligrafowanego pisma. W naszej redakcji postanowiliśmy go nie przepisywać i pozostawić takim, jakim było w oryginale. Reprint oprawiony jest w elegancką, twardą okładkę z grzbietem z ozdobnego papieru. Oprawę wykonano z niebieskiej tektury z ręcznie doklejaną naklejką tytułową. Książka posiada także ozdobne kapitałki i wstążeczkę czytelniczą.

Zubrzycki ukochał sobie sztukę słowiańską i w swoich czasach uchodził za wielki autorytet w tej dziedzinie. Starając sie dotrzeć do korzeni słowiańszczyzny i umiejscowić w czasie nasze osiągnięcia, wertował starożytne kroniki i dzieła. Na polu badań własnych oraz współczesnych mu naukowców doszedł do wniosku, że Słowianie, jako lud spokojny, nieprowadzący wojen i silnej ekspansji, był pomijany przez historyków, a jego sztuka była często mylona z celtycką. Swój wywód opiera na odnalezionych na Wzgórzu Wawelskim fundamentach dawniej znajdujących się tam świątyń, których pochodzenie datuje się na czasy pogańskie. Tym samym stara się zadać kłam poglądom innych historyków, jakoby kształty ruin wskazywały na wpływy wschodnie lub germańskie.

Skarb architektury w Polsce to czterotomowy zbiór czterystu tablic – rysunków, rycin i fotografii przedstawiających najstarsze i najcenniejsze zabytki architektury w całości, jak i ukazane w najciekawszych dla architekta detalach. Zubrzycki zbierał je, porządkował i opublikował w latach 1907-1916. Spisy tablic podane są w języku polskim oraz francuskim. Dodatkowo w czwartym tomie autor zamieścił skorowidz stylów, dotyczący wszystkich części dzieła, podany w języku polskim i niemieckim. Jest to wspaniały przewodnik po rodzimej architekturze oraz niesamowite źródło inspiracji dla współczesnych architektów i miłośników sztuki. Prezentowane przez nas wydanie zawiera czarno-białe strony tytułowe. Oprawa miękka z matowym laminatem.