Godlewski Grzegorz Bücher

Podręcznik wprowadzający problematykę słowa i miejsca języka w kulturze do edukacji polonistycznej i kulturoznawczej.Kolejność prezentowanych tematów odpowiada procesowi komplikowania się środków komunikacji: zjawisko języka; językowy obraz świata; komunikacja— kontekst— działanie; współbycie w słowie; oralność; praktyki kultury oralnej; imię, nazwa, kategoria; słowo święte; pismo; mówione— pisane; kultura pisma— cywilizacja; druk; kultura druku; dyskursy kultury druku; słowo w kulturze multimedialnej.Każdą część tematyczną, w której zgrupowano fragmenty tekstów, zamyka zestaw zagadnień i lektur uzupełniających.

Książka 'Słowo - pismo - sztuka słowa. Perspektywy antropologiczne' to zbiór tekstów teoretycznych. Antropologia słowa dzieli wspólne podejście badawcze z antropologią kultury, nie będąc jej działem, ani osobną dyscypliną, lecz jedną z możliwych perspektyw. Każda kultura jest bowiem kulturą słowa - przenika ono całe doświadczenie kulturowe człowieka. Przemiany słowa, zwłaszcza poprzez wykorzystywane przez słowo media, przekształcają zarówno struktury osobowe, jak i społeczne. Kulturowe sposoby istnienia języka nie są tu więc przedmiotem wydzielonym - ich badanie daje wgląd w sposoby istnienia człowieka w kulturze. Perspektywa antropologii słowa przekracza ujęcie strukturalistyczne języka. Przekracza też podejście 'tekstocentryczne' sztuki słowa. Stąd uzasadniana w książce potrzeba antropologii pisma, która odkrywa rozległe obszary 'sposobów posługiwania się pismem'. Stąd też potrzeba antropologii literatury - podejścia badawczego, które odsłania kulturowe uwarunkowania literatury jako sztuki słowa.

Zbiór prac poświęconych językowi i słowu traktowanym jako podstawowe rodzaje praktyk kulturowych. Stosując nowatorską koncepcję badań praktyk językowych, Autorzy analizują różne gatunki tekstów, przedstawiają ich przeobrażenia, remediację oraz zmiany pełnionych przez nie funkcji, sięgając zarówno do dawnych, jak i współczesnych praktyk językowych. Tom jest niezwykle bogatym w odniesienia literackie źródłem refleksji nad językiem. Pomimo różnorodności materiałowej Autorzy, skupieni wokół Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, spójnie czerpią z metodologicznej koncepcji antropologii słowa prof. Grzegorza Godlewskiego, który opatrzył książkę szczegółowym wprowadzeniem. Skoro głównym założeniem antropologii praktyk językowych jest uznanie, że nigdy nie sprowadzają się one do tego, co językowe, i nieuchronnie przyjmują charakter kulturowy, to ukazanie ich jako takich, w możliwie szerokiej sieci powiązań kulturowych, społecznych, historycznych, musi prowadzić do uwzględnienia ich dynamiki, sprawiającej, że jako przedmioty poznania tracą one stabilność i jednorodność. Praktyki językowe, jako postaci żywego języka, same również żyją i to nie tylko w tym sensie, że konkretny przebieg danej praktyki wynika z interakcji z niepowtarzalnym za każdym razem układem warunków, w których działa praktyk. Życie praktyki to również jej przemiany w pochodzie przez zmienne okoliczności kulturowe, sfery działania, konteksty, środowiska zarówno społeczne, jak i komunikacyjne czy medialne. Z Wprowadzenia Grzegorza Godlewskiego

Książka stanowi zbiór ściśle powiązanych ze sobą szkiców, podejmujących refleksję teoretyczną nad dziedzinami rozpatrywanymi zazwyczaj osobno: antropologią słowa, teorią antropologiczną, filozofią kulturalistyczną i założeniami animacji kultury. Kwestie te ujmowane są transdyscyplinarnie, a spójność nadaje im szeroka perspektywa antropologiczna, pozwalająca wydobyć wiele powiązań między zagadnieniami i zjawiskami z tych obszarów, które w ten sposób oświetlają się nawzajem. Jednym z głównych wątków przewijających się przez różne podejmowane problemy jest wydobyta w tytule opozycja między dwiema strategiami poznawczymi w naukach o kulturze, określonymi metaforycznie jako strategia lunety i strategia radaru. Pierwsza reprezentuje stanowisko nauki paradygmatycznej, w której przyjęta teoria poprzedza rozpoznania badanej rzeczywistości, druga oddaje postparadygmatyczną orientację naukową, zgodnie z którą to z samej rzeczywistości płyną wyzwania poznawcze, dopiero w kolejnym kroku poddawane opracowaniu teoretycznemu, przy zachowaniu podejścia antysystemowego i kontrtekstowego.