Włodarczyk Rafał Bücher

Pisząc kolejne rozdziały książki, stawiałem sobie za zadanie badawcze osadzoną w perspektywie pedagogiki krytycznej analizę oraz pogłębione odczytanie dla teorii i praktyki edukacji prac wybitnego zachodniego humanisty XX wieku Ericha Fromma – z uwzględnieniem znaczenia w jego myśli głównych inspiracji filozofa psychoanalizą, marksizmem i tradycją żydowską. Spośród wielu ważnych i ożywczych, według licznych komentatorów jego pism, koncepcji i rozwiązań, jakie można zaczerpnąć z imponującego dorobku badacza, wyodrębniłem trzy zagadnienia, które moim zdaniem z jednej strony odgrywają w tej myśli zasadniczą rolę, a z drugiej stanowią inspirujący materiał dla pedagogiki jako dyscypliny naukowej (także dla aktualnej jej kondycji w Polsce), jak również problematyki pedagogiki krytycznej, stanowiącej, jak przyjmuję, właściwy punkt odniesienia dla prac Fromma na gruncie naszej dyscypliny. Na tych właśnie zagadnieniach skoncentrowałem uwagę w kolejnych trzech rozdziałach części pierwszej, które poprzedza wprowadzenie zawierające uzasadnienie podjęcia się sformułowanego w tytule monografii zadania badawczego. I tak, rozdział drugi poświęcony jest koncepcji radykalnego humanizmu oraz zamysłowi jego realizacji, rozdział trzeci dokładnie omawia Frommowską antropologię filozoficzną i pedagogiczną, a czwarty zajmuje się proponowanym przez badacza podejściem do zjawiska ideologii oraz rozwija koncepcję krytyki społecznej, za jaką się opowiadał.

Profesor Wiktor Żłobicki wystąpił z niezwykłą inicjatywą: jako redaktor naukowy przewodzi rzeszy młodych naukowców; razem współtworzą dwutomową publikację zatytułowaną Transgresje w edukacji - Tom 1 i 2. Tytułowe transgresje należy rozumieć bardzo szeroko: jako przekraczanie granic, realnych i umownych – symbolicznych, psychologicznych, społecznych, materialnych. Tym, co pozwala pokonać bariery, jest edukacja, pojmowana multidyscyplinarnie, jako dziedzina wymagająca kontekstu pedagogicznego, psychologicznego, socjologicznego, a także – filozoficznego. Zamiar Autorów niezwykle ambitny, a zakres – bezkresny, toteż, jak zaznacza we Wstępie Wiktor Żłobicki, prezentowane czytelnikom obszerne dwa tomy to zaledwie czubek góry lodowej, jedynie zaznaczenie problematyki, ze wszystkimi jej odcieniami i półtonami. z receznzji: Tom drugi Transgresji w edukacji stanowi kontynuację zakończonego dużym powodzeniem przedsięwzięcia podjętego przez profesora Wiktora Żłobickiego w tomie pierwszym (pod takim samym tytułem). Muszę stwierdzić bez żadnego wahania, że i ta książka spełnia oczekiwania recenzenta (rozbudzone bez wątpienia wysokim poziomem pierwszej publikacji). Podobnie jak poprzedni tom składa się ona z czterech części, tworzących bardzo spójną całość, dającą wszechstronny obraz teorii/idei i praktyki/rzeczywistości […]. Z pełnym przekonaniem rekomenduję do druku drugi tom Transgresji w edukacji [...]. Jest to dzieło bardzo udane pod każdym względem: dobrze zredagowane, stanowiące zarówno bogate kompendium wiedzy, jak i – w wielu przypadkach – źródło błyskotliwych intelektualnych prowokacji. Z recenzji prof. zw. dr. hab. Zbyszka Melosika Podobnie jak w poprzednim tomie (Tom I), materiał badawczy ze względu na problemy poruszane w artykułach podzielony został na cztery dopełniające się części. Część pierwsza, zatytułowana Transgresje. Edukacja i sfera publiczna, zawiera łącznie siedem artykułów, które dotyczą problematyki transgresji edukacji szkolnej w kierunku terapii probacyjnej, dystansu między przestrzenią szkoły a innymi przestrzeniami społecznymi, diagnozy przyczyn rasistowskich incydentów na przykładzie Białegostoku, transgresji zawierających się w umiejętnościach dotyczących sposobu myślenia, zarówno indywidualnego, jak i stosowanego w dyskursie publicznym oraz transgresji w pedagogice religii. Część druga: Transgresje. Całożyciowe uczenie się i edukacja dorosłych w kontekście rozwoju osobistego i zawodowego, zawiera pięć artykułów, w których podjęto rozważania nad stymulatorami i inhibitorami działań transgresyjnych nauczycieli, transgresyjnym wymiarem mediacji w edukacji, transgresyjnym uczeniem się osób starszych, praktycznymi metodami pracy z osobami dorosłymi w obszarze edukacji pozaformalnej oraz zjawiskiem śmierci, pojmowanej jako doświadczenie i etap rozwoju/edukacji.