Postać niezwykła, a i książka nietuzinkowa? Trud pisania o Wielkim Prymasie, w
roku Jego beatyfikacji, nie jest zadaniem łatwym. Jak się zdaje, wyzwaniu temu
sprostał Autor niniejszej pracy. Bez nadmiernego patosu, obiektywnie spojrzał
na drogę życiową Stefana kard. Wyszyńskiego. Drogę mozolną i wyboistą.
Pokrętne bowiem były ścieżki historii Polski XX wieku. Prymas doświadczył XX-
wiecznych totalitaryzmów: najpierw hitlerowskiego nazizmu, później
stalinowskiego komunizmu. Odszedł kilka miesięcy przed wprowadzeniem stanu
wojennego. Był człowiekiem, o którym można powiedzieć, że nie tylko był
świadkiem historii, ale także, iż tworzył historię
Zebrane w niniejszym tomie szkice o polskiej polityce z ostatnich dwóch i pół
wieku łączy myśl, na którą bodajże jako pierwszy zwrócił uwagę Niccol
Machiavelli, iż istnieją dwa światy: świat osobistej moralności jednostek i
świat politycznej organizacji, oparte na funkcjonowaniu dwóch różnych kodeksów
etycznych. Myśl o istnieniu dwóch rodzajów etyki rozwinął Max Weber. Jego
zdaniem polityk powinien kierować się etyką odpowiedzialności, a nie etyką
przekonań. Myśl Machiavellego i Webera o istnieniu dwóch etyk uświadamia nam,
że według innych kryteriów powinniśmy oceniać zachowania Polaka w roli
obywatela, żołnierza, naczelnego wodza i polityka, co szczególnie ważne jest w
odniesieniu do Polski popadającej od początku XVIII wieku w zależność od
Rosji. W niniejszym tomie staram się przybliżyć najważniejsze momenty z
dziejów Polski, począwszy od XVIII wieku, kryteria ich oceny czerpiąc z zasad
etyki odpowiedzialności, które powinny były także przyświecać protagonistom
opisywanych wydarzeń. Są to sprawy bardzo dyskusyjne, a mój pogląd na nie może
mieć charakter mocno subiektywny. Wątpię bowiem, aby istniała jakaś obiektywna
wersja historii, poza ustaleniami co do zaistnienia (lub nie) jakichś faktów.
Historia to przede wszystkim kwestia narzucanej nam narracji. Nie mając
wystarczającej siły, aby tego dokonać, mogę jedynie swoje stanowisko poddać
pod rozwagę czytelnika. Ostatecznie to do niego należy osąd. Lech Mażewski -
dr hab., historyk prawa, politolog, publicysta historyczny. Autor m.in.
książek Powstańczy szantaż (2001, 2004) oraz Oblany egzamin z polityki. O
narodzinach, istnieniu i upadku państwa polskiego w latach 1806-1874 (2016).
