Podbielski Zdzisław Bücher

W powojennym polskim przemyśle motoryzacyjnym kilka modeli samochodów zasługuje na uwagę, a dwa z nich na uwagę szczególną. One przyczyniły się do rozwoju motoryzacji w naszym kraju. Oba były wytwarzane według licencji zakupionej od włoskiego FIAT-a. Są to: Polski Fiat 125p i Polski Fiat 126p. Niniejsze opracowanie poświęcone zostało pierwszemu z wyżej wymienionych pojazdów. Z wielu powodów. Do nich zaliczymy burzliwe „narodziny” tego pojazdu ze względu na istniejącą wówczas sytuację polityczną, a także dlatego, że właśnie tzw. „duży Fiat” przyczynił się do unowocześnienia metod wytwarzania samochodów w Polsce. Wiele jego elementów składowych znalazło miejsce w innych pojazdach produkowanych w naszym kraju, np. dostawczych, ciężarowych i w autobusach. Mówi się nawet o fiatyzacji polskich samochodów. Polski Fiat 125p (później nazywany FSO 125p lub FSO 1300/1500) był wytwarzany prawie ćwierć wieku i z bram warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych wyjechał w liczbie niemal 1,5 mln egzemplarzy. Wiele pojazdów wyeksportowano, a wiele jeszcze do dzisiaj obecnych jest na polskich drogach, pomimo to, że ich produkcję zaprzestano w 1991 r. FSO-wski samochód stał się już pojazdem kolekcjonerskim, chętnie oglądanym na zlotach lub rajdach „weteranów szos”. Przedstawiając historię PF 125p/FSO 125p jednocześnie przedstawiamy znaczący okres w historii warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych.

Opracowanie niniejsze zawiera 'Katalog części zamiennych samochodu FSO Syrena 104' poprzedzony rysem historycznym powstania i rozwoju pojazdu, który w założeniach konstrukcyjnych miał stanowić produkt uboczny profilu produkcyjnego FSO. Warszawską Fabrykę Samochodów Osobowych zbudowano bowiem z przeznaczeniem do produkcji licencyjnego samochodu M20 Warszawa.

W książce bardzo ciekawie przedstawiono dzieje rozwoju konstrukcji samochodów terenowych, począwszy od pierwszych bryczek motorowych przez bogatą i obfitującą w niezwykłe wydarzenia historię z czasów II wojny światowej, aż po samochody współczesne i rozwiązania nietypowe (np. pojazdy księżycowe). Przedstawiono konstrukcje z całego świata (nowe trendy w budowie i wyposażeniu), nie pominięto produkcji polskiego przemysłu motoryzacyjnego. Książka nawiązuje do wydanego w połowie poprzedniej dekady opracowania inż. Zdzisława Podbielskiego „Łaziki” , które było bestsellerem na rynku książek motoryzacyjnych.

Samochód z nadwoziem trzybryłowym typu sedan napędzany silnikiem S-21 nosił oznaczenie Warszawa 203, a napędzany silnikiem M-20 oznaczenie 204. Obie wersje silnikowe pojazdu różniły się też przełożeniem przekładni głównej. Silnik S-21 był kompletowany z tylnym mostem o przełożeniu 4,55:1, a z silnikiem M-20 był kompletowany most napędowy z przekładnią 5,125:1. W sierpniu 1964 r., po przerwie urlopowej, FSO podjęła produkcję zmodernizowanej Warszawy z nadwoziem typu sedan. Nareszcie, po 13 latach produkcji, zmieniono wygląd pojazdu na nowocześniejszy w porównaniu z pojazdem dotychczas wytwarzanym. Był to znaczący moment w produkcji samochodów Warszawa, w FSO określany jako „modernizacja progowa” początkująca również powstanie nowocześniejszych odmian podstawowego modelu pojazdu. Wzrosło też zainteresowanie zmodernizowanymi Warszawami odzwierciedlone wzrostem produkcji. Pojawienie się zmodernizowanej Warszawy 203/204 pozwoliło na bardziej dojrzałe konstrukcyjnie i technologicznie opracowanie odmian pochodnych tego samochodu. W 1964 r., a więc równolegle z modelem podstawowym pojawiła się odmiana 203P/204P (Pick-up), rok później 203K/204K (Kombi) i 203T/204T (Taxi), a w 1967 r. sanitarka Warszawa 203A będąca pochodną samochodu 203K (Kombi).

Za tw�rc�w samochodu uważa się Francuz�w, Niemc�w i Amerykan�w, kt�rzy przyczynili się do jego upowszechnienia. Samoch�d jest jednym z przedmiot�w najbardziej potrzebnych ludziom i dlatego cieszy się szczeg�lnym zainteresowaniem. Powstał w wyniku tw�rczej myśli człowieka i był udoskonalany przez dziesięciolecia. Na przestrzeni lat pojazdy wytwarzało tysiące mniej lub bardziej znanych firm. Występowały i występują pod wieloma markami. W książce prezentuję 150 marek, kt�re wniosły największy wkład w rozw�j konstrukcji i upowszechnienie samochodu na całym świecie, a także miały lub mają duże znaczenie regionalne. Przy ich wyborze kierowałem się wieloletnim doświadczeniem zdobytym w pracy publicystycznej i badawczej pojazd�w. Niniejsze opracowanie zawiera informacje o markach samochod�w osobowych i użytkowych (dostawczych, ciężarowych i autobus�w). Ze względu na określoną objętość książki są to zwięzłe informacje, ale obrazują działalność wybranych producent�w. Opisy poszczeg�lnych marek zostały uzupełnione w większości niepublikowanymi dotąd ilustracjami.

Samochody osobowe kraj�w socjalistycznych to pierwsza na polskim rynku wydawniczym publikacja prezentująca samochody osobowe produkowane w krajach byłego bloku wschodniego. Obejmuje okres od zakończenia II wojny światowej do upadku socjalizmu na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Opisano w niej pojazdy wytwarzane w Czechosłowacji, Jugosławii, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Polsce, Rumunii i Związku Radzieckim, gł�wnie te spotykane na polskich drogach. Z większością z nich autor miał bezpośredni kontakt, wykonał także znaczną część zdjęć. Obok opis�w rodowodu i budowy poszczeg�lnych modeli książka zawiera r�wnież ich dane techniczne. Cenne uzupełnienie stanowi kr�tki rys historyczny rozwoju motoryzacji w każdym z uwzględnionych kraj�w. Opisane samochody: Aro, AWE (Wartburg), AWZ (P70, Trabant), Dacia, FSO i FSM (Warszawa, Syrena, Polski Fiat, Polonez), FSR/FSC (Honker), GAZ, Ifa, Iż, LuAZ, MZMA (Moskwicz), Oltcit, Skoda, Tatra, UAZ, WAZ (Lada/Żiguli), WSK (Mikrus), Zastava/Yugo, ZAZ, ZiL/ZiS.

Aby historia dziej�w polskich fabryk samochod�w mogła być rzetelnie przygotowana, autor musiał na nie spojrzeć z dystansu, obiektywniej. Dbał jednocześnie, by nie umknęły mu z pamięci ważne wydarzenia. Skrupulatnie zbierał materiały, czego owocem jest książka, kt�rą oddajemy w Państwa ręce.W publikacji opisane zostały fabryki tzw. finalnych producent�w samochod�w i PIMot. (uwzględniono także Wytw�rnię Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu, kt�ra wprawdzie należała do przemysłu lotniczego, ale także wytwarzała samochody). Kolejne rozdziały zawierają informacje o ich historii i dokonaniach w okresie od zakończenia II wojny światowej do upadku ustroju komunistycznego w 1989 roku. Opisy fabryk poprzedzono rozdziałami wprowadzającymi, zawierającymi informacje o początkach polskiego przemysłu samochodowego i jego sytuacji w socjalistycznej Polsce Ludowej. Wymieniono także producent�w nadwozi specjalizowanych i specjalnych.Po transformacji ustrojowej państwa i wprowadzeniu wolnego rynku omawiane fabryki nie sprostały zewnętrznej konkurencji. Przejęły je r�żne organizacje, także zagraniczne, lub po prostu upadły. Warto jednak zachować w pamięci dokonania tych zakład�w, kt�re zgrupowane w ZPMot. i noszące znak POLMO tworzyły duży socjalistyczny koncern motoryzacyjny - będący w�wczas ważną gałęzią polskiego przemysłu.Książka zawiera m.in. opisy fabryk samochod�w w: Lublinie, Starachowicach, Bielsku- Białej, Warszawie, Poznaniu, Jelczu, Sanoku, Mielcu, Nysie.

Samochody użytkowe RWPGto pierwsza na polskim rynku wydawniczym publikacja prezentująca samochody użytkowe produkowane w krajach należących do RWPG, czyli do tzw. bloku wschodniego, istniejącego po II wojnie światowej, do 1990 roku. Autor wyjaśnia, jaką organizacją była RWPG i jakie pojazdy określa się użytkowymi. Przedstawia wytwórców pojazdów i ich profil produkcyjny, a także wybrane modele samochodów, uwzględniając ich właściwości konstrukcyjno- eksploatacyjne i dane techniczne. Pojazdy zaprezentowane zostały według producentów działających w poszczególnych krajach, a więc: Bułgarii, Czechosłowacji, Jugosławii, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Polsce, Rumunii, na Węgrzech oraz w Związku Radzieckim. Opisy wytwórców i ich pojazdów poprzedzono krótkimi rozdziałami, w których podano informacje na temat powstania i rozwoju przemysłu motoryzacyjnego w wymienionych krajach.

Pierwsza tak obszerna publikacja książkowa przedstawiająca ponad 110 typów i wersji samochodów osobowych wprowadzonych na rynek motoryzacyjny w Polsce po 2015 roku. Autor opisał najróżniejsze odmiany samochodów osobowych, od typowych limuzyn, przez kombi, SUV-y, crossovery, dżipy, po minivany. Oprócz opisu konstrukcji pojazdów, charakterystyki ich osiągów, Z. Podbielski zwraca uwagę na innowacyjne rozwiązania zastosowane w danym samochodzie i jego oryginalne cechy. We wporwadzeniu do leksykonu autor w przystępny sposób objaśnia, czym rożnią się między sobą najnowsze systemy napędowe stosowane w samochodach, w tym napędy: hybrydowy, plug-in, elektryczny i tradycyjny za pomocą silników spalinowych. Tekst wzbogacają setki zdjęć, w tym 32 zamieszczone na kolorowej wkładce ilustracyjnej.

W niniejszej książce przedstawiłem około 600 marek, pod którymi były i są wytwarzane samochody osobowe na całym świecie. Przedstawiłem je w skróconej formie wiedząc jednocześnie, że wiele z nich zasługuje na oddzielne, obszerne opracowanie i takie opracowania są wydawane. Celem niniejszego opracowania jest natomiast zaakcentowanie ich istnienia, jak już wspomniałem, udziału w rozwoju samochodu. fragment z przedmowy Autora