Krystian Darmach Bücher

Dziesięć tekstów. Miasto i noc. Nocne konteksty miejskiej kultury. Łódź, Lizbona, Palermo, Kraków, San Francisco, Nowy Jork. Fragmenty, szczegóły, filmy, fascynacje. Powiązania i obserwacje, wywiady, podróże, wyjazdy, powroty. Refleksja. Kolaż. Proponowany układ tekstów nie jest przypadkowy, choć można je czytać w dowolnej kolejności. Są wynikiem zainteresowania zaniedbanym przez antropologię kultury obszarem refleksji nad nocnymi kontekstami miejskiego życia. [...] wiążą się w otwartą na kontynuację całość. Rezonują ze sobą, splatają wątki, ogniskują tematy i punkty widzenia. Powstały podczas działań badawczych, miejskich eksploracji, obserwacji, lektur, prób uchwycenia nocnych aspektów ludzkiej egzystencji [?] Zapisuję własne i innych doświadczenie ujęte w obserwacjach, w opowieściach, rozmowach, wywiadach, postach, skrawkach, dokumentach, świadectwach. Prezentowane teksty to etnograficzne eseje, fenomenograficzne próby zapisywania nocnego oblicza miasta, sondowania miasta po zmierzchu poprzez kategorie pochodzące z rozmaitych dziedzin nauki i kultury, nie zawsze wyrażone wprost, raczej ?schowane? jak samo miasto pod nieoczywistą osłoną nocy. To rejestracje fenomenów i zjawisk nocnego życia, także własnego sposobu ich postrzegania i doświadczania. ?Rozświetlanie?, przełamywanie, a nawet porzucanie pojęciowych schematów i pokonywanie poznawczych przyzwyczajeń [...] Formuła proponowanej książki wynika ze szczególnego powiązania badania z pisaniem. Nie jest ona ? tak jak i samo pisanie ? przypadkowa. Wynika ze świadomej strategii: poetyki fragmentu, ekskursu, opisu wychodzącego od etnograficznego konkretu i niestroniącego przy tym od literackich form wyrazu. Wynika z autorefleksji, szukania właściwych proporcji oraz ?drobiazgowego? sposobu nazywania świata i mojej w nim (badawczej) obecności. Fragment prologu autora

Książka stanowi ambitną próbę opisu „nocnego kosmosu”, ukazując nocną odsłonę miasta jako obszar wciąż niedostatecznie zbadany w polskich studiach kulturoznawczych. Można uznać ją za jedną z pierwszych pozycji w polskiej literaturze humanistycznej, odkrywających terra incognita nocnych przestrzeni. Dotychczasowe badania miejskie, prowadzone z różnych perspektyw, potwierdzały dominację obrazu dziennego miasta, ignorując istotne zmiany, jakie zachodzą w przestrzeni ogarniętej ciemnością i funkcjonującej w sztucznym świetle. Autor dostrzega tę różnicę i przedstawia ją w sposób przemyślany. Jego osiągnięcia wyróżniają się oryginalnością oraz antropologicznym rozmachem, a styl narracji, choć niezmienny w istocie, wzbogaca się o głębsze analizy tematyczne. W lekturze tej publikacji ujawnia się związek między badaniem nocnego miasta a refleksją ontologiczną, dotyczącą kulturowej materii nieokiełznanej i płynnej, która wymyka się formalnym ramom teoretycznym. Fenomen miasta-nocy, z natury nieuchwytny, opiera się zamykaniu w opowieści, przybierając postać migotliwego „cienia”.

Książka ta nie jest ani kompendium wiedzy o Łodzi, ani jej wyczerpującym opisem. To zapis intymnej relacji z rodzinnym miastem, rejestr obcowania z miejscem wciąż osobliwym i zadziwiającym, z który pod wieloma względami konkurować może tylko Nowy Jork. Narrator tej historii nie tylko obserwuje swoje miasto, ale przede wszystkim go doświadcza i przemierza je w rytmie biografii, pamięci, wewnętrznej geografii, postrzega przez pryzmat historii wielkiej, szalonej, i tej mniejszej – lokalnej. Poszukuje języka mogącego oddać barwną paletę zdarzeń, emocji, obrazów, impresji, skojarzeń, kontrastów, rozczarowań i zachwytów... To dialog niemal miłosny o szorstkiej przyjaźni z miastem, przestrzenią, ludźmi, alfabetycznie kontrolowany wartki strumień świadomości. I jednocześnie monolog pełen afirmacji, wyznań i wyrzutów, opisów miejsc, drobiazgów, budynków, zakątków Łodzi. To subiektywny dokument, a także kalejdoskop sposobów patrzenia, wąchania miasta, jego odczuwania, nieobliczalnego okiełznania…