Halamska Maria Bücher

By the scope of a remarkably informed analysis, the coherence of the reasoning, its relevance, and the sharpness of the gaze, this intellectually far-reaching synthesis opens up the opportunity to rethink rural Poland. I am convinced that Professor Halamska’s book will mark a breakthrough in the field of social sciences, both in Poland and more widely in Europe. Prof. Marie- Claude Mariel Maria Halamska’s work is a revealing, lucidly presented, and in- depth compendium, one that is essential for all researchers of rural areas. It is going to occupy a permanent place in the Polish social sciences. The author has incorporated the rich and subtly nuanced social history of rural Poland over the past century into a single volume. Prof. Roch Sulima The volume is an original synthesis, mainly based on analyses performed within the project titled Continuity and Change: One Hundred Years of Development of the Polish Countryside, which was carried out in 2015–2019 at the Institute of Rural and Agricultural Development of the Polish Academy of Sciences.

Książka jest próbą oceny zmian na polskiej wsi, dokonaną przez znawczynię tej problematyki. Dobrze został wybrany moment na takie podsumowanie – ponad 20 lat transformacji i prawie 10 lat przynależności do Unii. Pozwala to ukazać polską wieś w momencie, w którym już ujawniają się trwałe prawidłowości, a nie tylko perturbacje okresu przejściowego. dr hab. Jerzy Bartkowski, prof. UW Praca stanowi oryginalne ujęcie zagadnienia, odwołujące się do ciekawych i inspirujących teorii. W podtytule – rozważania o gospodarce i społeczeństwie – autorka nawiązuje do Maxa Webera, zwracającego uwagę na problem „przekładalności” zjawisk i procesów ekonomicznych, uznanych za fundament życia społecznego, na cechy strukturalne i procesy społeczno-kulturowe. (...) Przygotowana przez Marię Halamską rozprawa jest dziełem interesującym i potrzebnym. W socjologii polskiej mamy bowiem wiele opracowań cząstkowych, dotyczących różnych aspektów problematyki życia społecznego na obszarach wiejskich. Brakuje za to opracowań o bardziej syntetycznym i całościowym charakterze. Dokonując swoistych reinterpretacji danych zebranych przez współczesnych badaczy, autorka szkicuje nam jak najbardziej aktualny portret polskiej wsi. prof. dr hab. Krzysztof Gorlach Uniwersytet Jagielloński

Wiejska Polska to znacząca, bo sięgająca dwóch piątych, część społeczeństwa. (…) Zasadne są więc pytania, kim są, jakie zawody wykonują mieszkańcy obszarów wiejskich, czym charakteryzuje się ich społeczne położenie w stosunku do reszty społeczeństwa, w tym jego miejskiej części. By zgłębić problem, trzeba postawić następne pytania – o to (…), jakie czynniki wpływają na społeczne zróżnicowanie wiejskiej Polski oraz jak ta wiejska Polska widzi siebie na tle kraju, jak postrzega zróżnicowanie wewnętrzne. To percepcja zmian i ocena własnej sytuacji kształtuje ludzkie postawy i wpływa na podejmowane decyzje. Taki ciąg pytań stanowi szkielet projektu badawczego, zatytułowanego „Struktura społeczna wsi i jej świadomościowe korelaty”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki. Niniejszy tom jest pierwszą z projektowanych trzech publikacji, które mają powstać w efekcie jego realizacji. fragment Wstępu Książka nie zawiera studiów stanowiących prostą diagnozę sytuacji społecznej wsi (...); jest próbą wieloaspektowego i pogłębionego ujęcia problemu. Jego opis znacząco poprawia nasze możliwości wglądu socjologicznego w ten aspekt struktury społecznej (...). Ta ciekawa propozycja wydawnicza składa się z trzech względnie autonomicznych, ale jednak komplementarnych i doskonale uzupełniających się opracowań. Badania dla potrzeb projektu są przygotowane w oparciu o starannie przemyślaną metodologię, której szczegółową charakterystykę znajdziemy w książce. z recenzji prof. Ryszarda Cichockiego

Drugi tom Studiów nad strukturą społeczną wiejskiej Polski poświęcony jest relacjom między strukturą społeczną a przestrzenią: przestrzennemu zróżnicowaniu struktury społecznej z jednej strony i problemowi struktury społecznej jako cechy różnicującej przestrzeń z drugiej. Za kanwę rozważań autorom posłużyły pojęcia „przestrzeni przyswojonej” oraz „przestrzeni naznaczonej”. Struktura społeczna zostaje tu umieszczona w pewnej przestrzeni znanej, przyswojonej, którą można opisać za pomocą wielu znanych skądinąd cech. Struktura społeczna, a ściślej konkretny jej typ, określony przez specyficzny układ grup społeczno-zawodowych, potraktowana zostaje jako cecha przestrzeni, która ową przestrzeń definiuje i naznacza. Wskazuje tym samym obszary wiejskie zdominowane przez robotników, rolników oraz te, w których znaczący udział ma nowa klasa średnia. Wyróżnione typy struktury społecznej: rolniczy, robotniczy, inteligencko-robotniczy oraz mieszany są skorelowane z dynamiką procesów zmian opisanych w tomie pierwszym: dezagraryzacją, proletaryzacją oraz gentryfikacją. Typy struktury społecznej nie tylko są warunkowane przez dynamikę zmian, lecz również same tę dynamikę warunkują. Warto podkreślić, że autorzy, stawiając problem zmian polskiej wsi, szukają równocześnie oceny stanu obecnego. (…) Każą zadać sobie pytanie, czy stan ten to stan przejściowy, czy też pewna nowa jakość i sposób obecności polskiej wsi w Polsce, w Europie. Książka przynosi ciekawe i nietrywialne wyniki – podane przy tym w kontekście porównawczym. z recenzji prof. Jerzego Bartkowskiego

We własnym przekonaniu wiejska Polska jest społeczeństwem klasy średniej. Na to poczucie duży wpływ ma kontekst społeczny: w stabilnej zbiorowości rolniczej, gdzie dominuje elitarny wzór relacji międzyklasowych, poczucie przynależności do klasy niższej jest równie częste jak poczucie przynależności do klasy średniej. W rezultacie naszych badań i dokonanych na ich podstawie analiz można stwierdzić, że u mieszkańców niknie (a niekiedy wręcz znikło) poczucie „gorszości” wsi w stosunku do reszty społeczeństwa, a nawet bywa ona postrzegana jako „lepsza”, gdyż podziały społeczne i konflikty są w niej mniej widoczne. Z wprowadzenia