Postać Ernesta Adama jest znana przede wszystkim badaczom zajmującym się dziejami Lwowa, jego aktywność publiczna związana była bowiem nierozerwalnie z miastem nad Pełtwią, również historykom oświaty ze względu na udział w utworzeniu i działalność w Towarzystwie Szkoły Ludowej, także jako organizatora polskiego szkolnictwa zawodowego (handlowego). Niewiele natomiast wiadomo o jego pracy społecznej, organizowaniu różnych form pomocy dla dzieci i młodzieży, wspieraniu emancypacji kobiet oraz ich aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i gospodarczym. Podobnie słabo prezentuje się wiedza na temat działalności finansowej i gospodarczej Adama. Fakt ten musi budzić zdumienie, ponieważ wiele przedsięwzięć ekonomiczno-finansowych w Galicji przed wybuchem Wielkiej Wojny powiązanych było z osobą Adama, w latach Drugiej Rzeczypospolitej był jednym z uznanych bankowców, także z epizodem kierowania Polską Krajową Kasą Pożyczkową. Zdaniem jego pierwszego biografa, Ernest Adam był „najtęższym umysłem finansowym” w Galicji. Należy również pamiętać o jego działalności parlamentarnej, spółdzielczej i redaktorskiej. Pomimo to, poza hasłami słownikowymi o różnej zresztą objętości , pisano o nim jedynie okazjonalnie. Prezentowana publikacja jest przede wszystkim opowieścią o aktywnym człowieku i czasach, w których dane było mu żyć na przełomie XIX i XX stulecia, w dwóch zasadniczo od siebie odmiennych epokach historycznych: w latach niewoli, pod austriackim zaborem, i w niepodległej Drugiej Rzeczypospolitej. Książka ta syntetyzuje typ biografii klasycznej z pretekstową. Bohater jest tutaj wrośnięty w zachodzące wówczas przeobrażenia gospodarcze, społeczne, kulturowe i procesy historyczne. Jego losy stanowią jednocześnie okazję do zarysowania różnorodnych zagadnień i problemów (zdepersonalizowanych) szerszego tła, wykraczającego poza ścisłe ramy „czystej biografii”, działalności instytucji, organizacji i stowarzyszeń. Ze wstępu
Wątor Adam Bücher




Monografia poświęcona Lidze Narodowej w Galicji-Małopolsce jest pierwszą próbą opracowania tej problematyki od czasu badań podjętych przez historyka endecji Stanisława Kozickiego. Książka oparta na szerokiej podstawie źródłowej przedstawia genezę (z uwzględnieniem Ligi Polskiej), kształtowanie koncepcji programowych i działalność LN w latach 1893-1927/1928. Jej integralną częścią jest słownik działaczy LP i LN.
Publikowane opracowanie Stanisława Zielińskiego Liga Narodowa na Rusi 18901920. Fragment historii pracy polskiej na kresach południowo-wschodnich oparte zostało na jego wcześniejszej relacji o Lidze Narodowej, przygotowanej dla opracowującego dzieje obozu narodowego prof. Zygmunta Wojciechowskiego. Zachowując podobny układ treści, różni się od pierwszej wersji znacząco objętością (47 ss.). Ma charakter rozbudowanego wspomnienia i historycznej refleksji nie tylko o czasach i ludziach opisywanego trzydziestolecia 1890-1920, chronologicznie sięga bowiem do czasów II wojny światowej, śledząc losy działaczy kijowskiej grupy Ligi Narodowej podczas okupacji i powstania warszawskiego. Charakterystyczny jest zwięzły styl wypowiedzi Zielińskiego, wypracowany w wcześniejszej działalności publicystycznej. Pomimo że Autor jest bardzo oszczędny w przytaczaniu informacji o samym sobie, wspomnienie ma przecież osobisty charakter, wynikający z politycznych poglądów Zielińskiego, aktywnego działacza obozu narodowego. Stąd wyrażane oceny i charakterystyki osób są często krańcowe pod adresem politycznych przeciwników, a opis wydarzeń nacechowany znaczną dozą subiektywizmu, często idealizujący własne środowisko polityczne. Z całości tekstu przebija tęsknota za tym, co zostało bezpowrotnie utracone, refleksja nad popełnionymi błędami. Jest to lektura pod każdym względem fascynująca, niewątpliwie wyróżniająca się na tle innych, wcale licznych, wspomnień i relacji z czasów kijowskich. - ze wstępu Pana Profesora Adama Wątor
W Korespondencji i papierach… znajduje się 580 dokumentów różnej proweniencji: memoriałów politycznych, manifestów, deklaracji, programów, sprawozdań, rezolucji, ulotek wyborczych i agitacyjnych, rachunków finansowych, projektów ordynacji wyborczych, spisów działaczy Stronnictwa Demokratyczno–Narodowego. Niejako odrębną część stanowi bogata korespondencja z wybitnymi reprezentantami galicyjskich elit politycznych i intelektualnych, ale także działaczy, księży, urzędników, etc. Zgromadzone tutaj listy, telegramy, karty pocztowe są nie tylko interesującym świadectwem minionych czasów. Czytelnik będzie miał okazję zapoznać się niejako „od kuchni”: z procesem budowy struktur Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego, poszerzaniem politycznych wpływów, rywalizacją na galicyjskiej scenie politycznej, agitacją wśród wszystkich warstw społecznych (ziemian, chłopów, mieszczan), procesem budowy organizacji społecznych, gospodarczych, oświatowych i akademickich, wewnętrznymi dyskusjami, jakie toczyły się w środowiskach narodowych. Ponadto, równie bogaty materiał dotyczy życia społeczno-politycznego Galicji, aktywności w Sejmie Krajowym, wiedeńskiej Radzie Państwa i Kole Polskim. […] Przygotowana monografia źródłowa jest przede wszystkim pasjonującą opowieścią o nierzadko zapomnianych postaciach i wydarzeniach, o postawach, zjawiskach społecznych i politycznych, o różnorodnych punktach widzenia, wreszcie również o dylematach, jakie towarzyszyły polskim elitom. Słowem jest to książka, w której konkret przeplata się z heglowskim „duchem czasów”, w której constans zmienia się w historię ożywioną, w której czytelnik, nawet ten mniej wytrawny wyczuje stan panujących wówczas nastrojów – swoisty „klimat epoki” […] Dla polskiej epistolografii początku XX wieku Korespondencja i papiery polityczne Jana Gwalberta Pawlikowskiego z lat 1904-1914 stanowią bez wątpienia źródło bezcenne, swoiste galicyjskie opus magnum.