Józef Julian Sękowski Reihenfolge der Bücher

Powietrze grzmiało zmieszanym krzykiem niepojętego mnóstwa ptaków latających w gęstych stadach w coraz zwiększającym się mroku, gdy ciężka masa powietrznego kamienia spadła na ziemię! Ludzie i zwierzęta wydały nagły, straszliwy, przeciągły i urwany jęk i wraz z tym jękiem na proch starte zostały spadłymi z nieba górami, które swym krwią zbryzganym spodem spłaszczyły, zgniotły i na wieki zagrzebały byt, nadzieje, dumę, sławę i złość niezliczonych milionów istot. Taką wizję kosmicznej apokalipsy roztacza Józef Sękowski (1800-1858) w opowiadaniu Podróż uczona na Wyspę Niedźwiedzią. Pod dość wyszukanym pseudonimem Sękowski opublikował w 1833 roku zbiór opowieści Fantastyczne podróże barona Brambeusa, który wkrótce zyskał spore uznanie czytelników. W polskim przekładzie Witalisa Olechowskiego całość ukazała się drukiem w roku 1840. Aktualnie panuje jednoznaczne przekonanie, iż twórczość Sękowskiego, w tym szczególnie Podróż uczona na Wyspę Niedźwiedzią, stanowi ważne ogniwo w dziejach literatury science-fiction. Przed kilku laty ukazały się tłumaczenia Podróży uczonej na języki francuski i angielski, włączono ją także do antologii polskiej noweli fantastycznej.

Ebsambul. Sceny nubijskie to jeden z mniej znanych tekstów Józefa Juliana Sękowskiego (1800-1858), pomyślany przez autora jako coś w rodzaju satyry lub humoreski. W opowiadaniu tym wyraził Sękowski swój stosunek do ówczesnej sytuacji panującej nie tyle w samym Egipcie, lecz w kręgach coraz częściej tu przybywających podróżników oraz wśród tzw. starożytników, których nazywał wręcz „przedsiębiorcami starożytności”. Jak w krzywym zwierciadle ukazał też inne negatywne zjawiska w rodzącej się egiptologii, jak chociażby nieograniczoną swobodę umożliwiającą wywóz zabytków oraz lekceważący, paternalistyczny i pozbawiony zazwyczaj szacunku stosunek podróżników/badaczy do ludności miejscowej, jej wierzeń i lokalnych tradycji. Józef Julian Sękowski (1800-1858) to jeden z najwybitniejszych orientalistów swej epoki, podróżnik, badacz, tłumacz i wydawca tekstów źródłowych, ponadto wykładowca i profesor uniwersytecki. Odegrał też istotną rolę w życiu literackim Rosji pierwszej połowy XIX wieku; jako literat i publicysta rozpoznawany był głównie pod pseudonimem „Baron Brambeus”. Jako badacz, krytykując postawę zachodnich orientalistów, usiłujących zgłębiać tajniki Wschodu niejako z zewnątrz, postulował konieczność głębszego zaangażowania i zerwania z europocentrycznym punktem widzenia.

W dorobku Józefa Juliana Sękowskiego (1800-1858), znanego orientalisty, znajdują się również teksty o innym charakterze. Jako Baron Brambeus ogłosił Sękowski drukiem rodzaj pastiszu literackiego, usytuowanego na pograniczu pewnego rodzaju prowokacji intelektualnej, w którym jako autor starał się jednocześnie czytelnikowi w przewrotny nieco sposób przekazać pewien zasób wiedzy o dziejach starożytnego Egiptu i jego cywilizacji. W tomiku prezentowanym obecnie wykorzystał Sękowski swe doświadczenia związane z wyprawą do Egiptu i Nubii (1821). Nabył wówczas egipski papirus grobowy z I wieku n.e. który wkrótce potem ofiarował Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Przyjął też na siebie rolę rzekomego edytora naukowego tak cennego źródła historycznego, sięgającego czasów XII wieku p.n.e. Zasadniczą intrygę oparł Sękowski na przekazie Herodota (Dzieje, II 121), opisującego zmagania faraona Rampsynita (Ramzes II), usiłującego pojmać sprytnego rabusia, naruszającego zasoby jego skarbca. Pierwodruk Mikeriji Lilii Nilu ukazał się w języku rosyjskim w roku 1845; niniejszy przekład stanowi jego pierwsze tłumaczenie na język obcy.

Jest to pełna edycja tekstu Sękowskiego opatrzona obszernym wstępem, objaśnieniami oraz materiałem ilustracyjnym z epoki. Relację z przebiegu egzotycznej wyprawy do Nubii i wyższej Etiopii ogłosił Sękowski drukiem tuż po powrocie, tekst został jednak redakcyjnie znacznie okrojony. Aby te pominięte fragmenty odzyskać, autor niniejszej edycji prof. Joachim Śliwa (Instytut Archeologii, UJ) odwołał się do pełnego rosyjskiego wydania, przywracając usunięte partie tekstu. W nowej, poszerzonej edycji uwzględniono ponadto dwa inne teksty Sękowskiego, dotyczące jego pobytu w Egipcie w roku 1821. Jeden z nich, poświęcony wyprawie do Gizy i Sakkary, opublikowany był tylko w języku rosyjskim. Również drugi tekst, znacznie krótszy, poświęcony jednemu z tebańskich Kolosów Memnona, polskiemu czytelnikowi udostępniono dopiero teraz. Całość wzbogacono przypisami, wskazówkami bibliograficznymi, identyfikacją opisywanych zabytków, sprostowaniami nieścisłości.

W zeszycie przedstawiono historię rozwoju, konstrukcję, wyposażenie, uzbrojenie, przykłady malowania i oznakowania, dane techniczne oraz zastosowanie wszystkich wersji niemieckiego samolotu myśliwskiego He 162 Salamander, użytego pod sam koniec II wojny światowej.

Pierwsza, pełna edycja tekstu Józefa J. Sękowskiego opatrzona obszernym wstępem, objaśnieniami oraz materiałem ilustracyjnym z epoki. Relację z przebiegu egzotycznej wyprawy do Nubii i „wyższej Etiopii” ogłosił Sękowski drukiem tuż po powrocie w 1822 r., tekst w „Pamiętniku Warszawskim” został jednak znacznie okrojony. Aby te pominięte fragmenty odzyskać, autor niniejszej edycji prof. Joachim Śliwa (Instytut Archeologii UJ) odwołał się do pełnego rosyjskiego wydania, przywracając usunięte partie tekstu. Całość wzbogacono przypisami, wskazówkami bibliograficznymi, identyfikacją opisywanych zabytków, sprostowaniami nieścisłości. Józef Julian Sękowski (1800–1858) to jeden z najwybitniejszych orientalistów swej epoki, podróżnik, badacz, tłumacz i wydawca tekstów źródłowych, ponadto wykładowca i profesor uniwersytecki. Odegrał też istotną rolę w życiu literackim Rosji pierwszej połowy XIX wieku; jako literat i publicysta rozpoznawany był głównie pod pseudonimem „Baron Brambeus”. Jako badacz, krytykując postawę zachodnich orientalistów, usiłujących zgłębiać tajniki Wschodu niejako z zewnątrz, postulował konieczność głębszego zaangażowania i zerwania z europocentrycznym punktem widzenia. Wokół jego sylwetki po dzień dzisiejszy odżywają rozliczne wątpliwości i kontrowersje. Pole do szczególnych dyskusji stanowiła jego narodowość oraz postawa obywatelska; był bowiem Polakiem z urodzenia, natomiast Rosjaninem z wyboru. Niniejsza publikacja to ważny przyczynek do historii archeologii, do dziejów recepcji dziedzictwa starożytnego Bliskiego Wschodu, przypomnienie sylwetki Józefa Sękowskiego, a także ciekawa lektura dla miłośnika starożytnego Egiptu. Publikacja ze streszczeniem w języku angielskim.