Monika Coghen Bücher

Nie był więźniem obozów koncentracyjnych, nie doświadczył osobiście niemieckich represji. W czasie wojny zajmował skromną posadę w stowarzyszeniu restauratorów. A jednak to właśnie on, potomek niemieckich kolonistów osiadłych w Galicji, po roku 1945 stał się wybitnym ekspertem od Auschwitz i motorem polskich rozliczeń z brunatną okupacją. Jako przewodniczący Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Krakowie przesłuchiwał czołowych zbrodniarzy nazistowskich wydanych Polsce: Amona Gtha, Rudolfa Hssa, Marię Mandl. I choć później deklarował się jako przeciwnik kary śmierci, wielu katów spod znaku swastyki pomógł posłać na szubienicę. Materiały dowodowe odnajdował nawet w ruinach i śmietnikach. W niekonwencjonalny sposób docierał do świadków, którzy przetrwali piekło obozów. Umiał rozmawiać ze wszystkimi: z komunistycznymi władzami PRL, wojskowymi z USA i prokuratorami z RFN. Tropieniu nazistów poświęcił dwadzieścia lat przedwcześnie przerwanego życia.

Romantyzm zwykle kojarzy się z samotnym geniuszem, z poetą usytuowanym na obrzeżach społeczeństwa i podkreślającym swoją twórczą niezależność. Pisarze romantyczni często kreowali taki właśnie wizerunek, wchodząc przy tym nieuchronnie w swoisty dialog z innymi twórcami i myślicielami, zarówno sobie współczesnymi, jak i z poetami z przeszłości lub ze swymi przewidywanymi odbiorcami i następcami. Tak właśnie szeroko pojęty romantyczny dialog jest głównym tematem esejów badaczy z Polski, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Bułgarii, Kanady i Stanów Zjednoczonych. Artykuły zawarte w tym tomie rzucają nowe światło na wzajemne oddziaływanie pisarzy romantyzmu europejskiego i amerykańskiego, ich związki z literaturą klasyczną, a także na ich spuściznę i wpływy na późniejszych twórców, również tych najbardziej współczesnych. Książka zachęca tym samym czytelnika do włączenia się w stymulującą wymianę myśli oraz do spojrzenia na nowo na tę wyłaniającą się podczas lektury wielowymiarową sieć powiązań między różnymi kulturami, językami, wizjami świata oraz pomiędzy teraźniejszością, przeszłością i przyszłością.