Samuel Eliot Morison Reihenfolge der Bücher

Filipiny. To tutaj po raz pierwszy pojawiły się japońskie samoloty kamikaze. Nadlatywały nad amerykańskie okręty i spadały w dół z podwieszonymi bombami. Amerykanie przeżyli szok. Liczba marynarzy nerwowo załamanych gwałtownie wzrosła. Postanowiono nie mówić o tym społeczeństwu amerykańskiemu. Wszystkie listy zostały ocenzurowane, a marynarze, którzy wracali do Stanów mieli zakaz opowiadania o lotnikach kamikaze. Jak walczyć z przeciwnikiem dla którego śmierć jawi się jako nagroda? Jak bardzo bliski jest to problem naszych czasów... Morison pokazuje walkę o Filipiny z różnych stron, zarówno od strony lądujących na wyspach marines, jak i marynarzy na okrętach czy członków sztabu. Dzięki temu mamy pełny obraz walk o każdą wyspę, walk okrutnych, w których praktycznie nie brano jeńców.

Operacja „Torch” – to najbardziej niedoceniana operacja w drugiej wojnie światowej. Jednak to nigdy przedtem nie użyto jednostek desantowych na tak wielką skalę. Doświadczenie zdobyte w tej operacji stało się też krokiem milowym do otworzenia drugiego frontu. I w końcu powodzenie operacji „Torch” stało się początkiem końca Rommla w Afryce. Zaskakujące zwroty akcji na wszystkich polach walki – na morzu, lądzie i w powietrzu w oparciu o relacje z pierwszej ręki zebrane przez autora na miejscu walk.

Bój o Archipelag Bismarcka (07. 1942 – 05. 1944) to jeden z mniej znanych epizodów wojny na Pacyfiku. Ale ani zaciętością walk, ani dramatyzmem zdarzeń nie ustępuje tym bardziej znanym kampaniom. Starcia okrętów, walka o panowanie w powietrzu, boje na lądzie – wszystko to składa się na niezwykle intensywne działania, które trwały bez mała dwa lata. A do tego mistrzowskie pióro Samuela E. Morisona, który wspaniale w opisy walk wplata relacje jej uczestników, przez co odnosimy wrażenie, że oglądamy walkę na żywo. W tym przypadku rolę kamer pełnią oczy uczestników zdarzeń i to na różnych szczeblach – od dowódców do prostych żołnierzy. Ten sposób pisarstwa sprawił, że oto oficjalną historię US Navy czytamy tak, jakbyśmy czytali najlepsze powieści wojenne. Jeden z recenzentów nazwał autora „artystą wśród pisarzy historycznych”. I nie ma w tym ani trochę przesady.

Morison napisał 14 tomów Historii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych w drugiej wojnie światowej, ale to właśnie ten tom otrzymał nagrodę Pulitzera! Dlaczego akurat ten, skoro w końcu przedstawia jedno wielkie pasmo klęsk Stanów Zjednoczonych i aliantów na Pacyfiku i Oceanie Indyjskim. Po pierwsze, dramatyzm sytuacji - żaden inny tom nie obfitował w takie nagromadzenie dramatycznych historii. Po drugie, kapitalna analiza ludzi władzy w Japonii w okresie od końca pierwszej wojny światowej do wybuchu wojny na Pacyfiku, oparta na wywiadach z Japończykami i przejętych przez Amerykanów bogatej dokumentacji japońskiej. To właśnie w obliczu klęski pojawiają się prawdziwi bohaterowie, którzy dają przykład innym swoją odwagą i męstwem. Morison kapitalnie ich znalazł i przedstawił nam tych najdzielniejszych z dzielnych. Jak pisze, to oni swoim przykładem natchnęli innych do walki w tym najtrudniejszym dla Ameryki okresie wojny na Pacyfiku. Morison potrafi też docenić inwencję twórczą Japończyków, a szczególności podziwia genialnego dowódcę Japońskiej Marynarki Wojennej – Yamamoto, twórcę planu ataku na Pearl Harbor. Jego zdolność przewidywania była niemal legendarna. Znając Amerykę, wiedział, że jeśli nie wygra z Ameryką w przeciągu kilku miesięcy, Japonię czeka klęska, ponieważ nie mogła ona przeciwstawić się amerykańskiemu potencjałowi przemysłowemu przestawionemu na produkcję wojenną. Morison niekiedy bardzo krytycznie analizuje przyczyny klęski Amerykanów, czasem nie zostawiając suchej nitki przy niektórych nazwiskach dowódców. To jest jedna z jego kapitalnych cech. No bo kto by się odważył pisać krytycznie o przywódcach, którzy tak niedawno świętowali zwycięstwo nad Japonią? Morison miał taką odwagę. Miał nawet odwagę wytknąć Amerykanom, że w sprawie wojny nie dali Japończykom wyboru. Brak dostaw ropy stawiał bowiem Japonię pod ścianą. Gdyby nie weszli oni do wojny, jej flota byłaby wkrótce bezużyteczna i Japonia musiałaby się poddać bez jednego wystrzału i zgodzić się na zapewne upokarzające warunki pokoju przedstawione im przez Stany Zjednoczone. Morison jest więc niezwykle obiektywny w swojej analizie przyczyn wybuchu wojny na Pacyfiku Przebieg działań kończy się na nalotach sił Nagumo na Ceylon. Następnym etapem wojny było Midway. Ale to już jest temat osobnego tomu Morisona, wydanego już przez Finnę pod tytułem: „Morze Koralowe i Midway”.

Aleucki teatr działań wojennych na Pacyfiku mógłby równie dobrze być nazywanym teatrem militarnych frustracji. Ani jeden oficer flagowy, ani generał żadnej ze stron, z wyjątkiem komandora McMorrisa, nie zyskał tam sławy ani fortuny. Żadna z operacji nie dokonała niczego poważnego, ani nie miała wpływu na przebieg wojny. Marynarze, żołnierze i piloci nienawidzili przydziału w ten wiecznie mglisty śnieżny region, nieco tylko lepszy od przydziału do jednostki karnej. Obie strony dałyby wiele, aby Aleuty pozostawić w rękach tubylców do końca wojny...

Zdjęcie amerykańskiej flagi na szczycie Mount Suribachi na Iwo Jimie obiegło świat i zapewniło nieśmiertelną sławę Korpusowi Marines. Cena zdobycia wyspy była jednak bardzo wysoka. Ale Iwo Jima była zaledwie przedsionkiem piekła, jakie zgotowali Amerykanom Japończycy na Okinawie. To właśnie tutaj miały miejsce najbardziej masowe ataki kamikaze w historii, a japońscy żołnierze na lądzie walczyli z niebywałą determinacją, wiedząc, że następnym celem amerykańskiego ataku będą już ich rodzime wyspy japońskie. To właśnie te dwie kampanie są przede wszystkim treścią ostatniego tomu Samuela E. Morisona. Morison prowadzi swoją narrację do końca wojny na Pacyfiku – opisując także ataki lotnicze na Japonię – w tym dwa atomowe, na Hiroszimę i Nagasaki – oraz działania floty do podpisania aktu kapitulacji Japonii na pancerniku „Missouri”.

Książka Samuela E. Morisona opisuje przełomowy moment wojny na Pacyfiku. Bitwa na Morzu Koralowym bowiem to pierwsza bitwa w której Japończycy po serii niebywałych sukcesów od początku wojny nie odnieśli zdecydowanego zwycięstwa. Bitwa pod Midway zaś to początek końca Japończyków, punkt zwrotny w wojnie, japoński Stalingrad. I choć książka została wydana wiele lat temu, nadal stanowi podstawową lekturę dotyczącą przełomowego okresu w wojnie. Morison bowiem, będąc oficjalnym historykiem US Navy, miał praktycznie nieograniczony dostęp do wszystkich dokumentów i uczestników wydarzeń. Pisał tę książkę niemal natychmiast po zakończeniu działań, gdy pamięć ludzka jeszcze była w stanie odtworzyć szczegóły bitew. Dlatego praca Morisona stanowi nadal podstawowe źródło wiedzy do historii Marynarki Wojennej USA w drugiej wojnie światowej. Oczywiście trzeba pamiętać o tym, że jest to jednak oficjalna historia US Navy, więc siłą rzeczy analiza działań dowódców amerykańskich, którzy w dodatku w większości żyli w czasie gdy autor pisał niniejszą pracę, nie mogła być zbyt krytyczna. Wszystkich zainteresowanych zupełnie innym spojrzeniem na bitwę pod Midway odsyłam do świetnej pracy małżeństwa Pieresleginów „Premiera na Pacyfiku”. Dla wszystkich tych którzy interesują się wojną na Pacyfiku, praca Samuela Morisona pozostanie na pewno literaturą klasyczną i podstawowym źródłem wiedzy o działaniach strony amerykańskiej w przełomowym okresie wojny.

Bitwa o Guadalcanal to bodaj najdziwniejsza i najbardziej dramatyczna bitwa na Pacyfiku. Oto bowiem jak w filmie Polańskiego „Nosferatu wampir” dzień należał do ludzi (Amerykanów) a noc do wampirów (Japończyków, nie ubliżając im oczywiście). Wampiry nocą wysysały krew z Amerykanów, bombardując lotnisko Hendersona i niepodzielnie panując na morzu. Gdy jednak nie udało im się zniknąć przed świtem, same stawały się łatwym łupem lotnictwa amerykańskiego.

Bitwa o Leyte to historia największej bitwy morskiej drugiej wojny światowej, w której wzięło udział najwięcej okrętów z obu stron. To tutaj pancerniki zbliżyły się do lotniskowców na strzał artyleryjski, a Amerykanie wykazali niezrównaną odwagę i poświęcenie. Po raz pierwszy zaatakowały jednostki kamikadze, a amerykańskie kutry torpedowe i niszczyciele osiągnęły nieosiągalne dotąd dni chwały. Bitwa obfitowała w zaskakujące zwroty akcji, a nastroje obu stron zmieniały się dynamicznie. Autor obiektywnie zauważa, że mimo przewagi materialnej, to Japończycy dyktowali przebieg wydarzeń, zaskakując admirała Halsey’a, który zostawił siły inwazyjne na pastwę japońskich pancerników. Admirał Ozawa, wykonując swoje samobójcze zadanie, również zasługuje na miano moralnego zwycięzcy. Amerykańscy obrońcy zatoki Leyte, w kulminacyjnym momencie bitwy, wykazali się niezwykłą odwagą, rzucając się na japońskie okręty. Praca autora jest fundamentalna dla badaczy tej bitwy, gdyż miał on możliwość spotkania wielu uczestników walk. W książce zawarte są także przesłuchania japońskich oficerów. Opisane epizody ilustrują niezwykłe przykłady odwagi, a także akcje ratunkowe, które pokazują, jak amerykańska armia dbała o swoich ludzi. Leyte oznacza początek końca Japonii, a po tej bitwie większość japońskich dowódców zdawała sobie sprawę z przegranej wojny.

Fascynująca opowieść o drugiej części Bitwy o Atlantyk, czyli Samuel Eliot Morison o stopniowej klęsce U-bootów, od maja 1943 do maja 1945 roku. To opowieść o wyścigu technologicznym, który stwarzał przewagę to jednej to drugiej strony w różnych fazach bitwy, ale także o zmiennej taktyce stosowanej przez obie strony. A wszystko to przewija sie w opisach bitew U-bootów z konwojami i polowaniach na U-booty przez specjalnie stworzone do tego grupy okrętów. Autor przedstawia szczegółowo najciekawsze wydarzenia tej najdłuższej w historii drugiej wojny światowej bitwy, która toczyła się ze zmiennym szczęściem od początku wojny do jej końca.