Sterowanie rozwojem układu pokarmowego u nowo narodzonych ssaków

Coraz szersze wykorzystywanie metod molekularnych do badania zjawisk fizjologicznych otworzyło nowe możliwości zrozumienia tych zjawisk i praktycznego zastosowania uzyskanej wiedzy. W przedstawionej monografii Autorzy pragną udostępnić wyniki badań światowych i własnych, kt�re uzyskali, realizując w latach 2003-2006 projekt zamawiany przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego pt. ?Sterowanie rozwojem przewodu pokarmowego u noworodk�w zwierząt w celu zwiększenia ich przeżywalności i poprawy stanu zdrowotnego '. Projekt wykonywało 16 zespoł�w z krajowych biologicznych, weterynaryjnych, rolniczych i medycznych ośrodk�w akademickich. Część badań na zwierzętach ? szczurach i prosiętach ?posłużyła jako model do lepszego zrozumienia fizjologii człowieka, stąd ścisła wsp�łpraca z ośrodkami biomedycznymi. W monografii om�wione zostały wybrane biologicznie aktywne czynniki w diecie ciężarnej i laktującej samicy, istotne dla rozwijającego się płodu i noworodka, a szczeg�lnie dla zapewnienia optymalnego rozwoju przewodu pokarmowego w warunkach intensywnego chowu zwierząt. Odpowiednio dobierając ich skład w diecie samicy, można sterować rozwojem przewodu pokarmowego potomstwa. W przypadku intensywnie rosnących prosiąt wskazane jest przyspieszenie procesu dojrzewania nabłonka jelitowego, tak aby umożliwić jak najłagodniejsze przejście przez etap po odsądzeniu od matki. Informacje uzupełnione są także o substancje istotne dla rozwoju odsądzonych młodych zwierząt. Z rozdziałem tym ściśle korespondują informacje o rozwoju funkcji przewodu pokarmowego i mikroflory jelitowej dostępne w dalszych częściach monografii. W drugim rozdziale został unikatowo udokumentowany rozw�j jelita prosiąt, a szczeg�lnie rozw�j struktury błony śluzowej. Wyb�r zdjęć wykonanych w skaningowym mikroskopie elektronowym pozwala lepiej zrozumieć wiele proces�w fizjologicznych rozwoju jelita i mechanizm�w związanych z zasiedlaniem mikroflory. Odrębnym zagadnieniem jest przebudowa nabłonka jelitowego we wczesnym okresie po urodzeniu związana z wymianą populacji enterocyt�w. Trzeci rozdział zatem szczeg�łowo wyjaśnia to zagadnienie w oparciu o badania immunohistochemiczne białek zaangażowanych w procesy proliferacji i programowanej śmierci kom�rki. W takiej monografii nie mogło też zabraknąć informacji o nowo odkrytych czynnikach hormonalnych, takich jak leptyna igrelina. Peptydy te regulują nie tylko pobieranie pokarmu i zas�b zapas�w energetycznych, ale też pełnią wiele istotnych funkcji w regulacji rozwoju przewodu pokarmowego u szczur�w i prosiąt. W kolejnych rozdziałach om�wiono zmiany w motoryce przewodu pokarmowego i oddziaływania pomiędzy motoryką j elita a osiedlaniem się bakterii. Na szczeg�lną uwagę zasługują tu, prowadzone z użyciem oryginalnego modelu, badania nad adherencją bakteryjną w połączeniu z oddziaływaniem motoryki jelita. Z kolejnych rozdział�w Czytelnik może dowiedzieć się, że bakterie zasiedlaj ą j elito w określonym porządku, tym samym stopniowo modulując rozw�j układu immunologicznego i innych układ�w i narząd�w. Co ciekawe, to oddziaływanie wydaje się rzutować na całe dalsze życie. W badaniach na szczurach, kt�rym podawano niewielkie ilości lipopolisacharyd�w bakteryjnych we wczesnym okresie postnatalnym, okazało się, że po uzyskaniu wieku dorosłego szczury te trudniej zapadały na doświadczalne zapalenie jelita i trzustki, co opisano w rozdziale 9. Do niedawna wydawało się, że o roli żelaza w organizmie wiadomo już praktycznie wszystko. Jednakże odkrycie hepcydyny, hormonu regulującego wchłanianie i obr�t żelazem w organizmie, oraz kilku innych białek zaangażowanych we wchłanianie tego pierwiastka rzuca nowe światło na problem zaopatrzenia w żelazo nowo narodzonych ssak�w. W przypadku nowo narodzonych prosiąt wiąże się to z istotną modyfikacją w dotychczasowej profilaktyce. Ostatnie rozdziały nawiązują do proces�w dotyczących stresu oksydacyjnego i ochrony przed reaktywnymi formami tlenu. W okresie gwałtownego rozwoju organizmu wzmaga się metabolizm kom�rkowy, postępuje r�żnicowanie i proliferacja kom�rek. W tak szybko rozwijających się i metabolizujących tkankach szczeg�lnie łatwo może dojść do rozchwiania homeostazy kom�rkowej i wystąpienia stresu oksydacyjnego. Modyfikacja struktury zasad DNA przez czynniki uszkadzające może zmieniać ich właściwości kodujące lub hamować replikację i transkrypcję. Kom�rki jednakże są wyposażone w wiele mechanizm�w naprawczych, kt�re sprawnie funkcjonują we wczesnym okresie postnatalnym, a dodatkowa podaż szeregu biologicznie aktywnych substancji z mlekiem matki może znacząco poprawić sytuację. Monografia ta nie obejmuje wszystkich możliwych aspekt�w rozwoju układu pokarmowego noworodka we wczesnym okresie postnatalnym, lecz koncentruje się na wybranych aspektach, kt�rym dotąd stosunkowo niewiele poświęcano uwagi w piśmiennictwie. Książka jest zatem adresowana do wszystkich, kt�rzy uzyskali już podstawową wiedzę w dziedzinie fizjologii, biochemii i mikrobiologii przewodu pokarmowego, a chcieliby tę wiedzę poszerzyć o aspekt rozwojowy wczesnego okresu postnatalnego. Monografię tę można polecić nauczycielom akademickim, doktorantom i studentom wyższych lat studi�w weterynaryjnych, rolniczych i biologicznych. Studenci studi�w biomedycznych mogą znaleźć wiele modelowych sytuacji cennych dla zrozumienia proces�w trawiennych u noworodk�w.